Uyku tüm memelilerde gerçekleşen, beynin oluşturduğu bir fonksiyondur. Uzun bir süre uyku haliyle ilgili çeşitli araştırmalar, deneyler yapılmış, uykunun pasif bir şuursuzluk hali olmadığı anlaşılmıştır. Uyku eş zamanlı olarak beyinde gerçekleşen bir dizi fizyolojik olay sonucu oluşur. Normal uykunun 2 karakteristik evresi vardır. Bunlar en basit açıklamasıyla hızlı göz hareketlerinin olmadığı evre NREM (non-rem) ve hızlı göz hareketlerinin olduğu evre REM’dir.
1. NREM (non-rem) uyku nedir?
Nrem uyku sessiz uyku veya yavaş uyku olarak da ifade edilir. Uyumaya başladığımız andan itibaren NREM uyku dönemine gireriz. Ama NREM uykunun da kendi içinde 4 farklı evresi var. Hafif uyku, uyuklama diye bildiğimiz o aşama NREM uykunun 1. evresidir. Bu evrede düşünceler daha kısa olur, solunum yavaş ve düzenlidir, kısa rüyalar görülebilir. Bir çok kişi bu evredeki uykuda kendini uyanık hisseder. 2. evrede daha derin bir uykuya geçilir. Düşünce bütünlüğü kaybolur, kaslar gevşer, çok az vücut hareketleri olur. Normal bir gece uykusunun %40-50’si bu evrede geçer. 3. ve 4. evreler ise derin uyku veya delta uykusu olarak bilinir. Bu evreler en derin uyku evresidir ve uyuyan kişiyi uyandırmak diğer evrelere göre daha zor olur. Kişi uyandığında ise bir süreliğine uyuşukluk, hareketsizlikte artış gözlemlenebilir. Çocuklarda büyüme hormonu özellikle bu evrelerde salgılanır. Yetişkinlerdeyse hücre yenilenme ve onarımın bu evre gerçekleştiği ireli sürülür.
2. Rem uykusu nedir?
Nrem uykunun 4. evresinden sonra uyumakta olan kişi Rem uykusuna geçmeye başlar. Bu geçiş süresi 90 dakikadan daha uzun sürer. Normal sağlıklı bir insanda gece uykusu süresince Rem uyku dönemleri belirli aralıklarla gerçekleşir. Rem uyku dönemi 5-30 dakika sürer. Bu süreden sonra yeni bir Rem uyku dönemine geçiş süreci 90-120 dakikalık bir süreden sonra gerçekleşir. Rem uykusu gece boyunca 4-6 kez tekrarlanır. Rüyalar en çok Rem uykusunda görülür ve uyuyan kişi tam bu dönemde uyandırılırsa rüyasını tüm detaylarına kadar hatırlayabilir.
3. Rüya Görme Nasıl Oluşuyor?
Rem uyku döneminde beynin oksipital bölgesine giden uyarılmalar sebebiyle görsel kayıtların harekete geçmesi sağlanıyor. Daha önceden bilinçli veya bilinçsiz olarak gördüğümüz görsel öğeler uykunun bu döneminde beynimiz tarafından uyarılarak harekete geçiyor. Bu sebepten oluşan kortikal düzensizlikler rüya imajlarının oluşumunda rol oynuyor. Bu şekilde kişiye bağlı olarak beyin kendine özgü biçimde rüyalar oluşturmaya başlıyor. Bazı çalışmalara göre bu şekilde rüya oluşumu sağlanarak zihnimizdeki gerekli olmayan kayıtların silinmesi, gerekli olanların da düzenlenerek duygusal bir denge oluşumuna hizmet ettiği söyleniyor.
4. Uyku ile İlgili İlginç Araştırmalar:
Uyku araştırmaları sırasında gözlemlenmiştir ki, seçici olarak Nrem uykunun 3. ve 4. evresi ve Rem uykusu ortadan kaldırıldığında, kişi bir sonraki gece uykusunda kaçırdığı o Nrem 3. 4. evrelerin, ve Rem evresinin eksikliğini tamamlarcasına yoğun bir Nrem ve Rem dönemi geçirerek uykusunu tamamlıyor. Yani Nrem 3.-4. evreler ve Rem uykusu kaçırıldığında beyin bir sonraki gece uykusunda bu açığı kapatmak için bu evrelerin daha yoğun geçirilmesini sağlıyor. Bu duruma rebound fenomeni deniliyor. Yaşanan bu durum sebebiyle Rem uykusunun ve Nrem 3. ve 4. evresinin insan için ne denli önemli olduğu ortaya çıkmış oluyor. Bu sebepten insanların uyku süresini azaltmak ile ilgili yapılan çalışmalarda Nrem uykusunun 1., 2. ve 3. evrelerinde kısaltmalar yapılıp, 4. evre ve Rem uykusunun sürelerinde değişiklik yapılmamıştır.
Kaynaklar
Uyku ve Uykunun Düzenlenmesi – Doç. Dr. Leyla ŞAHİN, Prof. Dr. Meral AŞÇIOĞLU – Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences) 22(1) 93-98, 2013
Uyku Fizyolojisi – Prof. Dr. İbrahim Hakkı BORA, Doç. Dr. Aylin BİCAN – Türkiye Klinikleri Journal of Surgical Medical Sciences 2007, 3(23)
0 Yorum