1.Besmele ile başlamak
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in üvey oğlu, Ebû Seleme Abdullah İbni Abdülesed’in öz oğlu Ebû Hafs Ömer’şöyle dedi:
Ben Hz. Peygamber’in himâyesinde yetişen bir çocuktum. Yemek yerken, elim yemek tabağının her yanına giderdi. Bunun üzerine Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bana şöyle buyurdu:
“Oğul, besmele çek! Sağ elinle ye! Hep önünden ye!”
O günden sonra buyurduğu gibi yedim.
[Buhârî, Et`ıme 2, 3]
“Biriniz yemek yerken besmele çeksin. Şayet yemeğe başlarken besmele çekmeyi unutursa, hatırladığı anda ‘baştan sona bismillah’ desin.”
[Ebû Dâvûd, Et`ime 15]
2.Sağ elle önünden yemek
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in üvey oğlu, Ebû Seleme Abdullah İbni Abdülesed’in öz oğlu Ebû Hafs Ömer’şöyle dedi:
Ben Hz. Peygamber’in himâyesinde yetişen bir çocuktum. Yemek yerken, elim yemek tabağının her yanına giderdi. Bunun üzerine Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bana şöyle buyurdu:
“Oğul, besmele çek! Sağ elinle ye! Hep önünden ye!”
O günden sonra buyurduğu gibi yedim.
[Buhârî, Et`ıme 2, 3]
3.Tabağın ortasından değil kenarlarından yemek
İbni Abbas radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Bereket yemeğin ortasına iner. Bu sebeple tabağın ortasından değil, kenarlarından itibaren yiyiniz.”
[Ebû Dâvûd, Et’ime 17]
4.Ayakta yemek yememek
Enes radıyallahu anh’ın rivayetine göre Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem bir kimsenin ayakta su içmesini yasaklamıştır.
Râvi Katâde şöyle dedi:
– Biz Enes’e, ya ayakta yemek nasıldır? diye sorduk. Enes:
– Ayakta yemek daha beter (veya kötüdür), dedi.
[Müslim, Eşribe 113]
5.Bir yere dayanmadan yemek
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Ben bir yere dayanarak yemek yemem.”
[Buhârî, Et`ime 13]
* Bugün yer sofrasında yemek yiyenler, sofra kalabalık değilse bağdaş kurarak, kalabalıksa iki dizinin üstüne oturarak veya bir dizini dikerek yemelidir. Yemek boyunca bir yere yaslanmamalıdır. Şartların değişmesi sebebiyle masada yemek yemek âdet ve gelenek haline gelmişse, kibirlilerin yaptığı gibi bir yere yaslanmadan mütevâzi bir şekilde yemeğini yemelidir.
[Riyazüs Salihin Şerhi, Erkam Yay.]
6.Mideyi tıka basa doldurmamak
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Hiçbir kişi, midesinden daha tehlikeli bir kap doldurmamıştır. Oysa insana kendini ayakta tutacak bir kaç lokma yeter. Şayet mutlaka çok yiyecekse, midesinin üçte birini yemeğe, üçte birini içeceğe, üçte birini de nefesine ayırmalıdır.”
[Tirmizî, Zühd 47]
7.Yemek hazırken vakit de varsa namazı sonra kılmak
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Yemek hazırken, büyük ve küçük abdest kişiyi zorlarken kılınan namazın kıymeti yoktur.”
[Müslim, Mesâcid 67]
* Yemek sofrası hazırken namaz kılınması mekruh olup, önce yemek yenilmelidir. Ancak yemek yenildiğinde namaz vakti çıkacaksa, namazı önce kılmak gerekir.
[Riyazüs Salihin Şerhi, Erkam Yay.]
8.Yemeği birlikte yemek
Vahşî İbni Harb şöyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in ashâbı:
– Yâ Resûlallah! Yemek yiyoruz, fakat doymuyoruz, dediler.
Resûl-i Ekrem onlara:
– “Herhalde ayrı ayrı yiyorsunuz!” diye sorunca:
– Evet, öyle yapıyoruz, dediler.
Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem de:
– “Yemeği birlikte yiyiniz; besmele çekiniz; yemeğiniz bereketlenir” buyurdu.
[Ebû Dâvûd, Et`ime 14]
9.Yemeği paylaşmak
Câbir İbni Abdullah radıyallahu anh şöyle dedi:
Ben Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’i:
“Bir kişinin yiyeceği iki kişiye, iki kişinin yiyeceği dört kişiye, dört kişinin yiyeceği de sekiz kişiye yeter” buyururken işittim.
[Müslim, Eşribe 179–181]
* Yemekler birlikte yendiği zaman, az gibi görünen yiyecekler bereketlenir ve daha çok kişiyi doyurur. Hayatın gayesi çok ve bol yemek değil, yeterince yemek, elindeki imkânlardan başkalarının da faydalanmasını sağlamak olmalıdır.
[Riyazüs Salihin Şerhi, Erkam Yay.]
10.Sofraya yaklaşarak yemek
“Oğul, besmele çek! Sağ elinle ye! Hep önünden ye!”
Bu hadîs-i şerîfin bazı rivayetlerinde Efendimiz’in “Sofraya yaklaş, yavrucuğum!” diye söze başladığı görülmektedir
[İbn Hacer, el-İsâbe, II, 519]
11.Yemek sonrası tabağı sıyırmak
Câbir İbni Abdullah radıyallahu anh şöyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem parmakları yalayıp tabağı silmeyi emrederek şöyle buyurdu:
“Yemeğinizin neresinde bereket bulunduğunu bilemezsiniz.”
[Müslim, Eşribe 133]
12.Düşen lokmayı temizleyip yemek
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Herhangi birinizin lokması yere düştüğü zaman, onu alıp bulaşan şeyi temizledikten sonra yesin. Lokmasını şeytana bırakmasın. Parmaklarını yalamadıkça da elini beze silmesin. Zira yemeğinin neresinde bereket bulunduğunu bilemez.”
[Müslim, Eşribe 136]
13.Yemekte kusur aramamak ve beğendiğini söylemek
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem yemekte hiçbir zaman kusur aramazdı. İştahı varsa yer, canı çekmiyorsa yemezdi.
[Buhârî, Menâkıb 23]
Câbir radıyallahu anh şöyle dedi:
Bir gün Peygamber aleyhisselâm ev halkından ekmekle birlikte yiyeceği bir katık istedi. Onlar da:
– Evde sirkeden başka bir şey yok, dediler.
Resûl-i Ekrem onu getirmelerini söyledi. Sonra da:
– “Sirke ne güzel katık; sirke ne güzel katık!” diyerek yemeğini yemeye başladı.
[Müslim, Eşribe 167-169]
14.Yemekten sonra parmakları yalamak
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu
“Herhangi birinizin lokması yere düştüğü zaman, onu alıp bulaşan şeyi temizledikten sonra yesin. Lokmasını şeytana bırakmasın. Parmaklarını yalamadıkça da elini beze silmesin. Zira yemeğinin neresinde bereket bulunduğunu bilemez.”
[Müslim, Eşribe 136]
15.Yemek yedirmek
Bir adam, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’e:
– İslâm’ın hangi özelliği daha hayırlıdır, diye sordu? Resûl-i Ekrem:
“Yemek yedirmen, tanıdığın ve tanımadığın herkese selâm vermendir” buyurdu.
[Buhârî, Îmân 20]
16.Yemek duası yapmak
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Allah Teâlâ, yemek yedikten veya bir şey içtikten sonra kendisine hamdeden kuldan hoşnut olur.”
[Müslim, Zikir 89]
Peygamber aleyhisselâm sofrasını kaldırdığı zaman şöyle derdi:
“Ey Rabbimiz! Sana tertemiz duygularla, eksilmeyip artan, huzurundan geri çevrilmeyip kabul edilen sayısız hamd ile hamd ederiz.”
[Buhârî, Et`ime 54]
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Bir kimse yemek yedikten sonra: Bana bu yemeği yediren, sonucu etkileyecek bir güç ve kudretim olmaksızın onu bana nasip eden Allah’a hamd olsun, derse, geçmiş günahları bağışlanır.”
[Ebû Dâvûd, Libâs 1]
17.Çörekotu yemek
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Ölüm dışında hiçbir hastalık yoktur ki, çörek otunda onun için bir deva bulunmasın.”
[Buhârî, Tıbb 7]
18.Peygamber Efendimizin sallallahu aleyhi ve sellem sevdiği yiyecekler
‘Çok sıcak yemeği sevmezdi.’ [Beyhaki, Huccetü’l İslam]
‘En çok hoşlandığı yiyecek etti.’ [Ebbuşeyh, Huccetü’l İslam]
‘Kabağı çok severdi.’ [G.Ahmed Ziyaüddin, Ramuz El Hadis]
‘Hurmalardan Acve hurmasını severdi.’ [Ebuşşeyh, Huccetü’l İslam]
Allah razı olsun