“Bismillâhirrahmânirrahim.”
Şüpheli, “Âlimlerin hakkında ihtilaf ettikleri ve görüş birliğinde olmadıkları şeyler”dir. İşin iç yüzü karışık olup delillerin mana ve işareti kapalı olduğu için hükmü de karışıktır; delili gizli olup açık değildir. Bunun için zâhir ilim ehli ile vera’ ve takva sahipleri onda ittifak edememektedir.
Ebû Bekir el-Mervezî (Rahmetullahi Aleyh) der ki:
“Ebû Abdullah’a (Rahmetullahi Aleyh) şüphelilerin ne olduğunu sordum. Bana,
‘Şüpheyi tarif edebilirmisin?’ diye sordu; ben,
‘Şüphe, kendisine helâl denmediği gibi, haram da denmeyen şeydir.’ dedim. O zaman Ebû Abdullah (Rahmetullahi Aleyh),
‘O, helâl ile haram arasında bir şeydir.’ dedi. “
Haramdan ve harama yol açan vasıtalardan kaçınmak gerektiği gibi, haram şüphesi taşıyan işlerden ve kazançlardan da uzak durmak gerekir.
Şüpheler birkaç çeşittir:
1. Bir Yönden Helale Benzeyen Ve Ona Katılan Şüpheli Şeyler(dir). Bunlar, Helal İle Karışmış Olduğundan Biri Diğerinden Ayırt Edilmez.
2. Bazı İşler Vardır Ki İlim Onun Helal Olduğunu Ortaya Koyar Ve Helal Hükmünü Verir. Fakat Veraya Ve Takvaya Göre Ondan El Çekilmesi Lazımdır.
3. Bazı İşler Vardır Ki Zahir İlme Göre Helaldir, Fakat Batın Alimleri Onu Kötü Görürler. Bu Öyle Bir Şeydir Ki Bir Yönden Kalp Sever, Diğer Yönden Ondan Sıkılır. Kalpler Ondan Hem Zevk Alır Hem De Rahatsız Olur.
4. Bazı Şüphelerin Hakkında İhtilaf Edilir; Çünkü Onun Delili Gizlidir Ve Helal-Haram Yönü Eşit Seviyededir. Gözün Görmediği Şeylerin Gizli Olduğuna Hükmedilir. Halbuki Helal Ve Haram, Ümmetin Üzerinde Görüş Birliğine Vardığı Ve Delili Açık Olan Şeylerdir.
5. Bir Çeşit Şüphe Vardır Ki Delile Bakınca Helal Gözükmekte Ve Kitapta Hükmüne Rastlanmaktadır; Ancak Bu Şey Net Olarak Bilinmediği İçin Hakkında Kesin Helal Hükmü Verilmemektedir.
6. Bir Çeşit Şüphe Vardır Ki Onun Bazı Hükümlerinin Uygulamada Örneği Bulunmamaktadır Yahut Bize Ulaşan Delilinde Bir Arıza Vardır; Mesele Oldukça Gizli Kalıp Bilinmemektedir Veya O Şey İnsanların Nefsinden Kaynaklanan Birtakım Afetlerle Bozulmuştur.
Yüce Rabbimiz (Celle Celâlühü), bütün müslümanları şüpheli ve haram şeylerin tümünden Muhafaza Eylesin. Âmin.
Kaynaklar
Hayatımızın Mihenk Taşı Helâl Kazanç – Siraceddin Önlüer (Semerkand Yayınları) kitabından alıntı ve derlemedir. (Bkz. Syf. 44, 45, 46)
0 Yorum