İrade Yönetimi

1. İnternet Bağımlılığı ve Davranışsal Bağımlılıklar

Aklı olan, kalbi olan, çevresi olan, tecrübesi olan insan, neden bir şeye bağımlı olur? Buna ihtiyaç duyar? Bunun sorunun cevabı: Psikolojik dayanıklılık olmuştur. Yani bir insan, ne kadar psikolojik olarak zayıflarsa, başka bir şeye tutunmaya ihtiyaç duyuyor. Psikolojik olarak güçlü olduğunda, başka bir şeye tutunmaya o kadar çok ihtiyaç duymuyor. 

2. İrademiz Nasıl Gelişir?

İrademiz kas gibidir! Kullandığımız zaman, güçlenir ve gelişir, ancak kullanmadığımız zaman gelişmezler. Dolayısıyla biz irademizi geliştirmek istiyorsak, her gün istemediğimiz ama doğru bildiğimiz şeyleri yapmamız gerekiyor. İstediğimiz ancak doğru olmadığını bildiğimiz şeyleri de her gün yapmayacağız. Günlük hayatımızda kendimizi sıkıştırmayı, zorlamayı ve terbiye etmeyi koymalıyız. Ne kadar bunları koyarsak, o oranda idmanlı oluruz. Ne kadar koymazsak, o oradan zayıf oluruz. Kullanılmayan her şey geriye gider. Kendimizin sözünü dinlemeyi öğrenmeliyiz. Bu oldukça önemli. 

Kısa vadeli hedefler söz konusu olduğundan dışsal sebepler ve ödüller insanı motive edebilir ve irade göstermeyi kolay kılabilir ancak uzun vadeli hedeflerde içsel sebepler ve içsel motivasyon önem kazanmaktadır.  İçsel sebeplerinden faydalanmak önemlidir. İçsel nedenler sağlam olmalıdır. Bu noktada kişinin rol modeli de önemlidir. Sağlıklı bir rol model içsel sebepleri güçlendirecek ve böylece irade göstermek de kolaylaşacaktır. Dahası, kişinin kendisine inanması ve olumlu iç konuşmalar geliştirmesi de ayrıca önem arz etmektedir. Kişi kendisine inanıyor ve güveniyorsa, iradesini kullanması daha mümkün olacaktır. Ya da yaptığı işten beklentisi az ise, verdiği emeğin anlamı olmayacağını düşünüyorsa kişi, bu noktada iradesini de kullanması zorlaşacaktır. Öte yandan kişinin kendisinden beklentisi ve yaptığı işten beklentisi aşırı yüksek olduğunda ve fazla mükemmeliyetçi olduğunda da yapılan iş noktasında irade göstermek zorlaşmaktadır. 

Dolayısıyla kişi öncelikle kendisini iyi tanımalıdır iradesini kullanabilmesi ve uzun vadeli hedeflerini gerçekleştirebilmesi için. Zihinlerimiz ve kalplerimiz çok kalabalık, çok fazla şey düşünüyor ve irdeliyoruz ancak kendimizi tanımaya, kendimizi düşünmeye ve irdelemeye zaman ayırmıyoruz… 

3. İrade Konusunda Neden Zorlanıyoruz?

1. Gereksiz yere kendimizi yormamalı: İradeyi gereksiz alanlarda zorlamak, bize asıl gereken bir alanda zorlamak konusunda enerjimizi tüketir. Örneğin, diyet yapan bir kişinin pastanelerin önünden geçmesi ya da yememesi gereken yiyecekleri evde bulundurması yanlıştır, çünkü kendisini zorlayacak ve irade enerjisini kullanması gerekecektir. 

2. Girdiye dikkat etmek: Zihnimize manevi olarak yanlış, temelsiz ve doğru olmayan girdiler hâkim olduğunda, beklentiler ve çıktılar da verimsiz ve problemli oluyor. Örneğin yeni mezun öğrencinin popüler kültür etkisiyle ve temelsiz girdilere maruz kalması sebebiyle, öyle bir iş beklentisi oluyor ki, öyle bir iş pozisyonu yok aslında… Nasıl ki GDO içeren gıdalar bizleri hasta ediyor. Gözümüzden ve kulağımızdan giren hastalıklı, sağlıksız ve işlevsiz girdiler de kalbimizi ve zihnimizi de hasta edecektir. Dolayısıyla girdilerimiz sağlam ve sağlıklı olmalı!

3. Davranış- Duygu ve Düşünce Bütünlüğünün Kaybolması. İki camii arasında beynamaz! Kişinin doğru bildiği, sevdiği ve hissettiği başka başka olduğunda, iradesini kullanması da zorlaşacaktır. Kişi, doğru bildiğini sevmeli ve sevdiği şeyi de hayata geçirmelidir. 

4. İrademizi Güçlendirirken Neyi Bilmeliyiz?

1. Zorlanmak Anormal Değil: Bu iş emek ve gayret ister, kolay değildir ve inişli çıkışlıdır. Mücadele ister.

2. Hiçbir Şey Aynı Kalmaz ve Sürekli Devam Etmez, Hep Devam Etmez: Yapılmaması gereken ama yapmak istediğimiz bir şeyi düşünelim. Evet arzu ve istek artar artar artar ancak en zirve noktasında beklemeyi başarırsak, inanın geçiyor ve sönüyor. O kritik anda beklendiği zaman, zafer başlıyor. Bekleyemezse kişi, sonradan pişman olacağı şeyler yapıyor. Bırakın o istek, geçsin.

3. Dikkati Dağıtabilmek: İnsanın içinde bazı arzular çok dikkat çeker hale gelebilir. Sadece o arzu ya da yapmamamız gereken bir şeyi düşünmek önemli hale gelebilir. Odak noktamız o istek olabilir ancak bu noktada irademizi güçlendirmek için yapmamız gereken şey aslında dikkatimizi dağıtabilmek. Önemli bir beceri! Yani aslında içimizde yanan arzu dışında da bizi mutlu edecek şeylerin olduğunu bilmek ve odağımızı o arzudan uzaklaştırarak, başka noktalara dikkatimizi vermek, çok işimize yarayacaktır. Zor anlarımızda dikkatimizi ne kadar dağıtabilirsek, o oranda irademizi kullanabiliriz. 

5. İrademi Güçlendirmek İçin Neler Yapacağım?

• İradeyi güçlendirmek meselesini ciddiye al, çok ciddiye al!
• Zaman ver: Uçmaya uçmakla başlayamaz insan! İnsan bu sürece zaman vermeli ve tahammül göstermelidir.
• Kişi iradesini bozan sebepleri iyi analiz etmelidir. İradesini zafiyete uğratan durumları, tespit etmelidir. Öte yandan, kendimizin röntgenini iyi çekmeliyiz ve sorgulamalıyız. Gerçekten nasıl biri olmak istiyoruz? Kim olmak istediğimizi iyi bilmemiz, irade gücümüzü kullanmamızı kolaylaştıracaktır, çünkü iradenin yöneleceği alan belirlenmiş olacaktır. 
• Diğer yandan, iradeyi kullanabilmek, bedene ve fiziksel duruma göre hareket etmeyi de gerektirmektedir. Bedenin iyilik hali ve fizyolojik ihtiyaçları da gözetmek, irademizi kullanmayı kolay kılacaktır. Bedenin aleyhine çalışmak, iradeyi zayıflatacaktır.
• Ayrıca, dürtülerimizi izlemek, irdelemek ve kontrol edebilmeliyiz. Bu dürtülere bakıldığında, bazıları ihtiyaçtan bazıları ise ihtiyaç olmayan durumlardan kaynaklanmaktadır. İhtiyaç bağlamında beliren dürtüleri, kontrollü bir şekilde karşılamak gerekiyor, ancak ihtiyaç kaynaklı olmayan dürtüleri ise, hayatın dışına almak ve çıkartmak gerekir. Burada dürtüleri, nasıl geliyor, ne zaman geliyor ve hangi kaynaktan geliyor şeklinde sorularla değerlendirmek gerekmektedir. Dürtüler beni ne zaman alt ediyor ve bu nasıl gerçekleşiyor soruları, irade gücümüz bağlamında düşünülmesi gereken önemli hususlardır. 
• Her anlamda beklentilerimiz de sağlam ve gerçekçi olmalıdır. Adım adım ve basamak basamak ilerlemek gerekir. Kişinin kafasında kurmuş olduğu ideallerini de kontrol etmesi gerekir. Gerçekçi mi? beklentilerimiz yaşımıza ve durumumuza uygun olmalıdır. 
• Sabretmek lazım! Sabır, sabır ve yine sabır…
• Herkes için aynı düzey ve yoğunlukta bir irade eğitiminden söz edemeyiz, herkesin kaldırabileceği yük ve irade gücü farklıdır. Dolayısıyla kişi kendini iyi tanıyarak, hedeflerine uygun bir irade eğitiminden geçmelidir ve neye ne kadar ihtiyacı olduğunu, kendisi belirlemelidir. Kişi hangi konularla kendisine söz geçirmelidir? 
• Şimdi minik bir uygulama yapalım! Sizinle özleştiğini düşündüğünüz 10 tane değeri sıralayın. Şimdi bu 10 değeri iyice düşünerek elemeye başlayın. Üç tane kalana kadar silin. Üç tanesi sizi tastamam tanımlayan değeriniz olsun. İşte bu üç değer uğruna atacağınız adımlar, sizin irade gücünüze de güç katacaktır. Size ait olan bu üç değerin belirlenmesi, bahsi geçen değerler uğruna yapacaklarınızı, kolay kılacaktır. Bu değerler de başkalarına ait olan değil, sadece bizim için olan ve bize has değerler olmalıdır. 
• İradenin güçlenmesi adına, somut hedefler belirlemek çok önemlidir. Dahası, somut hedeflerle birlikte, somut olan bu hedeflerin bölünmesi, parçalanması ve belirli zaman dilimlerine bölünerek yapılması oldukça önemlidir. 
• Yapılması gereken bir iş olduğunda, onu ertelemek ya da yapıp yapmama konusunda fazlaca düşünmek de iradeyi zayıflatmaktadır. Dolayısıyla bir iş yapılması gerekiyorsa, hemen harekete geçmek çok önemli ve faydalıdır. Buradan hareketle, yapılması gereken bir iş olduğunda, pazarlık etmeden, hızlı bir şekilde o işi eyleme döktüğümüzde, irademizi daha verimli şekilde kullanabilmekteyiz. 
• Yapılan işi önemli görmek ve anlamlı olduğunu bilmek de iradeyi kolaylaştıracaktır. Yaptığımız işe bakışımız, enerjimizi ciddi manada etkilemektedir ve iradeyi kullanmayı kolaylaştırmaktadır.
• Eğer irade göstermemiz gereken ve yapmamız gereken bir işi yapmadıysak, bunun neticesinde kendimize ciddi cezalar verebilmeliyiz. Bu yöntem işe yarayabilir. Örneğin, 5 sayfa kitap okumadığımda, ertesi gün 25 sayfa okumak konusunda kendime baskı yapmam gibi. 
• İnsanın bir işi başarması ve irade gösterebilmesi için kendini zorlaması gerekir! Bunu yaparken başkalarından da yardım alması faydalı olabilir, ancak insanın kendisini sıkıştırması ve zorlaması, iradesini kullanması ve güçlendirmesi adına önem arz eder.
• Farklı yollar dene! Eğer hedefimize ilerlerken, güçlüklerle karşılaşıyorsa, birer problem çözücü olmalıyız! Yılmadan, farklı farklı yolları deniyor olmalıyız. A planı işe yaramadıysa, alfabede daha bir sürü harf var. Onları kullan ve rahat ol!
• Hedefe giden yolu, eğlenceli hale getir! Bunun yollarını arayın ve araştırın. 
• Kafein ve şeker, iradeyi zayıflatmakta. Dikkati azaltıyor, hiperaktivite ve dürtüselliği arttırıyor! Bu tür gıdaları azalt.

6. İrade Yönetimi Mehmet Dinç