Hicri 1306 ‘1888’ tarihinde Salih SAİM tarafından kaleme alınan Cümel-i Hikemiyye (Hikmetli Cümleler) eseri, içerisinde bir çok meseleye dair barındırdığı kıymetli ibarelerle dikkatle tahkik edilmeyi hak etmektedir. Eserin orijinalinde yer alan 90 civarında sözden 20 tanesini sizler için hazırlayıp istifadenize sunuyoruz.
1. Edeb
Edeb, nefsin ahlak-ı hasene ( iyi-güzel ahlak) ile ittisafıdır. ( vasıflanmasıdır)
2. Minnet Etmemek
Ötekinin berikinin minnetleri altında kalmak, yokluğa sabretmekten daha girandır. (ağırdır)
3. Cömertlik
Sehanın (cömertliğin) hayırlısı hacete ( ihtiyaca) muvafık (uygun) olandır.
4. Sabır
Sabreden zafer bulur.
5. Affetmek
Ahlak-ı insaniyyenin (insan ahlakının) en kerimi (ulu,yüce) aftır.
6. Kendini Bilmek
Aklın en faziletlisi, sahibinin (kişinin) kendi nefsine arif (meseleleri hemen kavrayacak idrakte olabilmek) olmasıdır.
7. Nefsini Bilmek
İnsan için hakikat-i nefsine (nefsin hakikatine ‘karşı’) agah (uyanık) olmaktan daha güç bir şey yoktur.
8. Muhabbet
Gerek dostlarınla, gerek düşmanlarınla hüsn-ü muaşerette (güzel,iyi geçinme) bulun. Bu sebeple dostlarınla muhabbet üzere kalırsın, düşmanlarının da muhabbetlerini kazanmak mümkün olur.
9. İş ve Hatırlamak
İkametgahından çıkmadan evvel işleyeceğin işi düşün. Hanene girdikten sonra işlediklerini derhatır (hatıra getir) eyle.
10. Az Söyle
Az söyle, çok düşün. Kimsenin hakkında fena söz söyleme.
11. İstişare
Kendinden daha akıllı zan ettiğin kimse ile daim istişare et.
12. Zorbalık
Hiç bir kimseden zorla bir şey alma!
13. Eğitim
Çocuklarını talime (öğretmeye)gayret et, fakirlerle istihza (alay) eyleme.
14. Zamanın Getirisi
Zaman seni izaz (aziz,şerefli) ederse mütekebbir (kibirli) ve mağrur, (kendini beğenmiş, kibirli) vakit seni tezlil (hor ve hakir görme) ederse meyus (ümitsiz) olma.
15. Evlilik
Rütbece, zenginlikçe, since (yaşça) nazırın (benzerin) olanla tezvic (evlenmek) eyle.
16. Baba İlgisi ve Şefkati
Sille-i pederden (baba tokadından) kaçıpta bir kere köşe başını dolaşan çocuk, bir daha pederinin etrafında dolaşmaz.
17. Bülbül Gibi
Gülden bahseden bir bülbül, o gülün indinde yüz ankadan iyidir.
18. Söz Söylemek
Söz söylerken acele etme zira; hıffet (hafiflik) ve cinnet alametidir.
19. Vaadini Yerine Getirmek ve ..
Vaadini ifada (yerine getirmekte) kusur ve ahbabına bar (yük) olarak iras-ı fütur (bıkkınlığa sebep olmak) eyleme.
20. Servet
Hiç bir kimseyi servetinden dolayı medhetme.
Kaynaklar
Cümel-i Hikemiyye eseri.
0 Yorum