Hayâ Sahibi Olmamız Gereken 7 Durum

Haya kavramı Kuran'da şu ayetlerde bahsediliyor:

Mü’min erkeklere söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar, ırzlarını korusunlar. Bu davranış onlar için daha nezihtir. Şüphe yok ki, Allah onların yaptıklarından hakkıyla haberdardır.

| Kur’an-ı Kerim, Nur Suresi 24:30

Mümin kadınlara da söyle: Gözlerini (harama bakmaktan) korusunlar; namus ve iffetlerini esirgesinler. Görünen kısımları müstesna olmak üzere, zinetlerini teşhir etmesinler. Baş örtülerini, yakalarının üzerine (kadar) örtsünler. Kocaları, babaları, kocalarının babaları, kendi oğulları, kocalarının oğulları, erkek kardeşleri, erkek kardeşlerinin oğulları, kız kardeşlerinin oğulları, kendi kadınları (mümin kadınlar), ellerinin altında bulunanlar (köleleri), erkeklerden, ailenin kadınına şehvet duymayan hizmetçi vb. tâbi kimseler, yahut henüz kadınların gizli kadınlık hususiyetlerinin farkında olmayan çocuklardan başkasına zinetlerini göstermesinler. Gizlemekte oldukları zinetleri anlaşılsın diye ayaklarını yere vurmasınlar (Dikkatleri üzerine çekecek tarzda yürümesinler). Ey müminler! Hep birden Allah’a tevbe ediniz ki kurtuluşa eresiniz.

| Kur’an-ı Kerim, Nur Suresi 24:31

Ey Âdemoğulları! Size avret yerlerinizi örtecek giysi ve süslenecek elbise verdik. Takva (Allah’a karşı gelmekten sakınma) elbisesi var ya, işte o daha hayırlıdır. Bu (giysiler), Allah’ın rahmetinin alametlerindendir. Belki öğüt alırlar (diye onları insanlara verdik).

| Kur’an-ı Kerim, A’raf Suresi 7:26

İman Yetmiş Küsür Bölümdür

Müslümanlar olarak, sürekli kendi haya ve iffetimizle meşgul olmalı ve Allah’ı (subhanahahu ve teala) gücendirmediğimizden emin olmalıyız. Ebu Hureyre’den (r.a.) aktarılan bir hadiste şöyle belirtiliyor:

Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu:

İman yetmiş küsur bölümdür; en üstte ‘Allah’tan başka ilâh yoktur’ sözünü kabul etmek ve en altta ‘insanlara sıkıntı veren bir nesneyi yoldan çekmek/kaldırmak’ bulunmaktadır, haya da imanın bir parçasıdır.” (Buhari, îmân, 3)

Burada haya kelimesi kendine saygı, iffet, vicdan ve ar gibi geniş kavramları kapsamakta. Bu nedenle, haya sadece birinin önünde utanmak demek değildir. Kendimizi aşağıdaki yolları takip ederek geliştirip, bunun neticesinde ulaşabileceğimiz başka bir çok alt mana içerir.

1) Giydiklerimizde Haya

Kaynak: https://www.vectorstock.com

Giyim, muhtemelen haya denildiğinde en çok düşünülen şey. Allah ‘ın (subhanahu ve teala) bize emrettiği gibi doğru şekilde giyinmek imanımızı sağlamlaştırmada ve bizi Allah’a yaklaştırmada çok önemli bir rol oynar. İnsanların sadece Allah’ın emrettiği gibi örtünüp, Allah’a daha yakın hissetikleri pek çok durum var. Giyimimizde dikkat etmemiz ve kaçınmamız gereken şeylerden bazıları kibir ve gösteriş. Neden hayalı giyindiğimizdeki asıl manayı kaçırmamalı ve niyetlerimizde dürüst olmalıyız.

2) İzlediklerimiz ve Okuduklarımızda Haya

Kaynak: https://www.brookings.edu

Televizyonda ne izlediğimiz veyahut medya kanalları vasıtasıyla neler okuduğumuz hususunda dikkatli olmalıyız. Edepsizliğin ve hayasızlığın birinci kaynağı televizyon, ve sonrasında da bir takım kitaplar. Bu tip konuları işleyen birçok televizyon programı ve kitap bulunabilir. Bu sebeple, izlediklerimizin ve okuduklarımızın hangi konuları işlediklerinden emin olmalıyız. Konusu edepsizliği mi övüyor? Utanma duygumuzu kaybetmemize mi sebep oluyor?

3) Söylediklerimizde Haya

Kaynak: http://dish.andrewsullivan.com

Konuştuğumuz şeklimiz de hayanın bir parçası. Kullandığımız kelimelerin ve ses tonumuzun önemi çok büyük. Şu anki trend mutluluğumuzu veya üzüntümüzü ifade ederken kötü kelimeler kullanmak, ve bu durum gittikçe yayılıyor; hatta Müslüman çevrelerde de etkisini gösteriyor. Siz böyle kelimeler kullanıyor musunuz? Unutmayın, kullandığımız her sözcük hesap gününde lehimize veya aleyhimize bizim için şahitlik yapacaklar.

4) Başkalarına Davranışlarımızdaki Haya

Kaynak: https://hijabilife.com

Çocukluktan beri başkalarına saygı ve sevgiyle davranmamız gerektiğini öğreniyoruz. Ancak, gerçekten yapıyor muyuz? ‘Sana nasıl davranılmasını istiyorsan, sen de başkalarına öyle davran.’ düsturu sanıyoruz ki hayanın bu tarafını gözetmek için takip edilebilecek en iyi yöntem.

5) Arkadaş Seçiminde Haya

Evet, arkadaş çevremiz çok önemli. İnsanlar arkadaşlarının yaptıklarını yapmaya ve inandıklarına inanmaya meyillidirler. Bir kişiyle yakın bir arkadaşlık kurma noktasında çok dikkatli olmalıyız. Kendimize şu soruyu sorabiliriz; bu kişi bizim olmak istediğimiz insan mı, veya bu kişiyle görülmeyi ister miyiz?

6) Gittiğimiz Yerlerdeki Haya

Kaynak: http://www.michiganradio.org

Nasıl konuştuğumuz, nasıl giyindiğimiz veya nasıl davrandığımızın yanında ziyaret ettiğimiz yerler de hayamızı sürdürebilmek için aynı derece önemli. Gittiğimiz yerler tüm yasaklı ve haram şeylerin bir hatırlatıcısı mı? Yoksa doğru şeylerin görüldüğü yerler mi? Bunun üzerine düşünmeliyiz.

7) Yaptıklarımızda Haya

Kaynak: https://www.thoughtco.com

İnsanlarla birlikteyken yaptıklarımızdaki haya da Allah’ın (subhanahu ve teala) önündeki hayamız kadar önemli. Toplumdaki ve özeldeki hareketlerimiz takvamızı ve Allah’a teslimiyetimizi yansıtmalı.

Şüphesiz ki haya, imandandır.

Kaynak: https://www.videoblocks.com

Abdullah bin Ömer’den aktarılan başka bir hadiste şöyle belirtiliyor:

Peygamberimiz bir adamı bir diğerini utangaçlığından ötürü ayıplarken gördü. Adam şöyle diyordu: “Bu utangaçlığın sana çok zararı olur.”

Bunun üzerine Rasu­lul­lah sallallahu aleyhi vessellem: “Bırak onu. Şüphesiz ki hayâ, imandandır.” buyurdu. (Müslim, İman: 59)

Haya sadece iyilik ve güzellik getirir.

İnsanın imanını kurtarabilir de kaybettirebilir de. İnsanı huzura kavuşturur. Dua ediyoruz ki inşallah dünya üzerindeki tüm Müslüman ümmete hayalı olmak kolay gelir ve hayalı olmayı sürdürebiliriz. Amin.

Allah her şeyin en iyisini bilir.