Güzel Ahlakın 8 Şartı

İhsan, sözlükte "iyilik yapmak, lütufta bulunmak" gibi anlamlara gelir.

Örnek olması açısından Peygamber Efendimiz'in güzel davranışlarından bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

1. Selamı ilk veren hep kendisi olur, karşısındakinden beklemeden ilk adımı atardı.
2. Musafaha/tokalaşma için ellerini ilk uzatan olur, yanına gelenleri rahatlatırdı.
3. Elini tutan bırakmadıkça, asla ellerini bırakmaz, karşı tarafın yapacağı davranışı beklerdi.
4. Hiç kimsenin yanında ayaklarını uzatmaz, üst üste atmaz, yakışıksız oturmazdı.
5. Bir meclise girdiğinde kimsenin rahatsız olmasını istemez, neresi boş ise oraya otururdu.
6. Yanına gelenlere ikramda bulunur, bazen minderini, bazen elbisesini onların altına sererdi.
7. Biri kendisini çağırdığı zaman, sadece başını çevirerek bakmaz, bütün bedeni ile dönerdi.
8. Muhatabının gözlerinin içine bakar, sözü bitene kadarda gözlerini ondan almazdı.
9. Arkadaşlarını en güzel isim, künye ve lakaplarla çağırır, onların hoşuna gidecek hitap cümlelerini kullanırdı.
10. Karşıdaki sözünü bitirmeden sözüne başlamaz, büyük bir sabırla söylenen sözleri dinlerdi.
11. Misafirlerini asla bekletmez, bazen onlar için namazlarını bile kısa tutar, gelenlerle ilgilendirdi.
12. Kendisine yapılan hataları sabırla karşılar, onların ayıp ve kusurlarını yüzlerine vurmazdı.

Sıla-i Rahim; akraba ve yakınları ziyaret etme, hallerini ve hatırlarını sorma, gönüllerini alma anlamında bir İslam ahlâkı terimidir.

Bir kudsî hadis-i şerifte Allah-u Teâlâ'nın şöyle buyrulduğu haber verilmiştir: "Ben Rahman’ım, akrabalık bağlarının adı ise Rahim’dir. Ona kendi ismimden türeyen bir isim verdim. Onunla ilişkiyi sürdürenle ben de ilişkimi sürdürürüm; onunla ilişkiyi kesenle bende ilişkiyi keserim.” (Ebû Davud, Ahmed b. Hanbel)

Akrabalarımıza karşı güler yüzlü, tatlı dilli olmak; yardıma ihtiyaçları olduğunda yardımlarına koşmak, yaşlılarımızın hatırını sorup onları yoklamak ve ihtiyaçlarını görmek, eza ve kederlerine sabredip bağları koparmamak sıla-i rahimin gereklerindendir.

Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem komşuluk hakkının önemine dair şöyle buyurmuştur: 

“Cebrail bana öyle komşuluk haklarından, öyle komşuluk haklarından bahsetti ki, ben arkasından komşunun komşuya mirasçı kılınacağını zannettim.” (Buhari, Edeb, 28; Ebû Davud, Edeb, 131; İbn Mace, Edeb, 4)

"Komşusu aç iken tok yatan bizden değildir.” (Hakim, Müstedrek, 2/15)

“Allah katında arkadaşların en hayırlısı, arkadaşına faydalı olandır. Yine Allah katında komşuların en hayırlısı, komşusuna en çok hayrı dokunandır.” (Tirmizi, Birr, 28)

“Kim Allah’a ve ahiret gününe iman ediyorsa, komşusuna iyilikte bulunsun. Kim Allah’a ve ahiret gününe iman ediyorsa, komşusuna ikram etsin.” (Buhari, Edeb, 29; Müslim, İman 18; Beyhaki, Şuabü’l-İman, 4/235)

Cenâb-ı Hakk Nisâ Suresi'nin 69. âyetinde arkadaşlığın ne kadar kıymetli bir şey olduğunu bizlere en güzel arkadaşların kimler olduğunu söyleyerek haber verir:

"Kim Allah'a ve Resulüne itaat ederse işte onlar, Allah'ın nimet verdiği, resuller, sıddîklar, şehitler ve salihlerle beraberdir. Onlar ne güzel arkadaştır."

Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Allah katında arkadaşların en hayırlısı, arkadaşına faydalı olandır. Yine Allah katında komşuların en hayırlısı, komşusuna en çok hayrı dokunandır.” (Tirmizi, Birr, 28)

Hayâ; utanma ve ar duygusu, utanç verici durumlardan sakınmak ve nefsin süfli arzularını terk etmektir.

“Her dinin bir ahlakı vardır; İslam’ın ahlakı da hayâdır.” (İbn Mace, Zühd, 17),

“Hayâ imandandır.” (Buhari, İman, 16),

“Hayâ bütünüyle hayırdır.” (Müslim, İman, 61),

“Hayâ sadece hayır (iyilik) getirir.” (Buhari, Edep, 77) ve

“Dört haslet peygamberlerin sünnetindendir. Hayâ, güzel koku sürünmek, misvak kullanmak ve evlenmektir.” (Tirmizi, Nikah, 1)