Bismillah.
“Öyle ise emrolunduğun gibi dosdoğru ol. Beraberindeki tövbe edenler de dosdoğru olsunlar. Hak ve adalet ölçülerini aşmayın. Şüphesiz O, yaptıklarınızı hakkıyla görür.” (Hûd Suresi; 112. Ayeti Meali)
Kuran-ı Kerim, her yönden öğüt verici ve doğru yolu gösterici bir kitap. Hepimiz bunun farkındayız. Ancak, Allahu Teâla öyle bir emir veriyor ki, bu emrin neden bu kadar üzerinde durulduğunu düşünmezsek, hayatımıza hakkıyla geçiremeyiz de. “Doğru ol” emri imanın iskeletlerini oluşturan en temel parçalardan biri.
Peki, “Doğru ol” emri beraberinde neler getiriyor? Doğru olmazsak, neler kaybederiz?
Bunu iyi anlamamız için her yaptığımız iyiliğin, karakterimizi ve davranışlarımızı etkilediğini, her kötülüğün de kalbimizi kararttığını, yani yanlışı normalleştirmede aktif bir rol oynadığını kabul etmemiz gerekiyor.
Buna ek olarak, şunun da farkına varmalıyız ki, yaptıklarımız sadece bizi etkilemiyor, aynı zamanda etrafımızı da şekillendiriyor. Aslında yaptığımız doğru yahut yanlış bir davranış, yakınımız tarafından kabul gördüğünde, yakınımızın diğer bir yakınına taşınabiliyor ve bu yayılma devam ettikçe, popüler kültür oluşuyor. Popüler davranış şekilleri oluşuyor. Mesela beyaz bir yalan söylemek, artık insanlar tarafından açıklanmaya değer gören bir yanlış dahi olmuyor. Ortak bir alanda birleşmek, topluluk içinde yaşamamızın en normal sonuçlarından biri.
Tek bir emirle neler değişir?
Alttaki maddelerin hepsi birbirleriyle ilişkili ve biri olmadan, diğeri tamamlanamıyor. Yani sıra olmaksızın, bütünsel yaklaşmanız gerekiyor..
1. Doğru Sözlü Olmak
Küçük, beyaz yalanları dahi söylemeyen bir insan olmaya karar verdiğimizde, etrafımızdakilerin bize karşı güveni, diğer insanlara güvendikleri gibi yüzeysel olamaz. Tıpkı, Peygamberimiz Hz.Muhammed’e (sallallahu aleyhi ve sellem), peygamberliğinden önce, ‘Emin‘ yani ‘Güvenilir‘ demeye başladıkları gibi..
Eğer insanlar size bu denli güveniyorlarsa, verdiğiniz kararlara da saygı ve sevgi hissetmeye başlarlar. Bu da aynı zamanda Allahu Teâla’nın başka bir emrini yerine getirmenize yardımcı olur. Bir yanda doğru sözlü olmayı öğütlerken, diğer yandan da kötülükten alıkoyduğunuzun bir göstergesidir.
Aslında, yaşantınızla tebliğ görevini de yerine getiriyorsunuzdur.
2. Adaletli Davranmak
İlk önce, adalet ve eşitlik kavramlarını iyi tanımalıyız. İslam eşitliği değil, adaleti emreder. Çünkü insanların ekonomik, sosyal, psikolojik halleri birbirleriyle tamamen aynı değildir. Sadece bu haller, kişiden kişiye değişmekle de kalmaz, durumdan duruma, yani zamandan zamana da değişiklik gösterir.
Bu yüzden, İslam adaleti tavsiye eder.
Adalet içinde çok şeyi barındırıyor. Adaletli davranmak, adaletle hüküm vermek, adaletli bir şekilde iş yapmak…
Adaletli davranırsanız, adaletli bir şekilde muamele gördüğünüz toplum yavaş yavaş oluşmaya başlar. İnsanlar işlerine torpille girmeyi bırakır ve insanlar işlerini iyi yapmaya başlar. İnsanların işlerini iyi yapması, yine toplumu olumlu bir yönde etkiler. Artık, dışarıdaki insanlardan daha iyi ve daha kaliteli muameleler görmeye başlarsınız.
3. Dedikodu ve Gıybeti Bırakmak
Herkesin doğru konuşmaya teşvik edildiği toplumda, daha az hak yenir ve daha az dedikodu yapılır. Çünkü insan fark eder ki, bu yapılanı, karşılarındaki insan hak etmiyor. Hakkı yeniyor ve aynı zamanda bu hareketler, kişinin kendi doğruluğunu zedeliyor.
Halihazırda, dedikodu ve gıybet eden bir insana insanların duyabileceği güven de oldukça az olacağından, bir Müslüman, toplumun değişmesini beklemek yerine, toplumun onu bunlara ittiği hususunda topluma suç atmak yerine, bu kötü davranışlarının hepsini eş zamanlı değiştirme gayreti gütmelidir.
4. Çevre Seçimi
Özellikle ahir zaman denilen zamanda, İslam ve sünnetten uzaklaşmış insanlar, istenilen hazzı, canlarının istedikleri ne yapmaksa, onu yapmakta buluyorlar.
İnsan sevdiği insanların hatalarını basit görmeye, onlardan biri yani grubun bir üyesi olduğunda da hiç görmemeye başlıyor. Bunun olmaması ve yanlış şeyler yapmamayı garantiye almak için insan doğru sözlü insanları yakınında tutmaya çaba göstermeli. Doğru sözlü insanlara daha fazla yatırımlar yapmalı. Unutmayalım:
“Kişi dostunun dini üzeredir. Öyleyse her biriniz, kiminle dostluk kuracağına dikkat etsin.”(Ebu Davud, Edeb, 19, Tirmizi, Zühd, 45)
5. Güvenmek
İnsan, ilişkilerinde ve geleceğinde güven arayan bir varlık olarak yaratılmış. Yeteri kadar güvenemediğinde ve kendini güvenli hissedemediğinde, kendinde çeşitli savunma mekanizmaları geliştirebiliyor. Bu savunma mekanizmalarının içinde İslam’a hiç uymayan davranışlar da yer bulabiliyor. Arkadan iş çevirmeler, yalanlar, belki iftiralar, faizler, haramlar..
Bunlardan uzak durmak için kişi yukarıdaki maddelerde belirtilen değerleri hayatına geçirmeli. Ağzından çıkan her sözü doğru olmalı, adaletli davranmalı, dedikodu ve gıybetten uzak durmalı, bunları yaptıktan sonra çevresindeki insanlara güvenebilmeli. Güvendiğinizi ve arkadaşlarınızın ne olursa olsun size doğru söyleyeceğini düşündüğünüzü de karşı tarafa hissettirmelisiniz ki, o insanlar da güvenildiklerini bilsinler ve lâyık olma hususunda çaba harcasınlar.
6. İyi İşler için Çaba Harcamak
Yemek yemek, giyinmek, yola koyulmak. Bunların hepsi için belirli bir çaba harcıyoruz. Çabanız işin değerine oranla belirli bir artış gösteriyor. Eğer yapacağınız daha büyük bir işse daha büyük çaba gösteriyoruz. Mesela; evlenmek istiyoruz, bunun için aylarca düşünüyor, büyüklerinizle ve çevrenizle istişare yapıyor, geziyor, hesap yapıyor, arıyor, alışveriş yapıyor, taşıyorsunuz. Sadece evlenmeyle de bitmiyor, evliliğin devamı için fedakarlıklar, maddi-manevi ihtiyaçlar, enerji gerekiyor.
İslam da bizim bir meselemiz. Oldukça mühim bir meselemiz. Fakat biz, her zaman nefis ile savaş içinde olduğumuzun farkında olamayabiliyoruz. Doğru olmak için, Hakkı savunabilmek için büyük çabalar harcamalıyız. Güzelliği yaymak için, şeytana kanmamak için bilincimiz her daim açık olmalı.
Sadece soyut işlere değil, birisine yardım etmek için can atıyor olmalıyız. Arabamız varsa, arkadaşın eşyalarını taşımak için ilk bizim adımız akıllara gelmeli. Bizden bir şey istemeye çekinmemeli insanlar.
Yazıyı kopyalamaya neden izin vermiyorsunuz?