Gıybet, duyduğu takdirde hoşlanmayacağı bir şeyi kardeşinin arkasından söylemendir. Bu kusur, onun bedeni, soyu, ahlâkı, fiili, sözü, dini, dünyası, elbisesi, evi ya da bineği ile alâkalı olabilir. Bunların hepsi aynıdır. Şimdi gıybet olacak kusurlara birkaç örnek verelim.
1. Bedeniyle Alâkalı Gıybet
Kardeşini; gözü zayıftır, şaşıdır, keldir, kısadır, uzundur, esmerdir, sarıdır gibi onun hoşlanmayacağı bir şeyle anmandır.
Hz. Âişe’nin (Radıyallahu Anha) şu sözü buna örnektir: “Bir gün kadının biri bize geldi. Kadın gittikten sonra baş parmağımı göstererek kısa boylu oluşuna işaret ettim. Bunun üzerine Allah Resûlü (Sallallahu Aleyhi Ve Sellem), ‘Onun gıybetini yaptın’ buyurdu.” (Ahmed, Müsned, 6/136)
2. Soyu İle Alâkalı Gıybet
Kardeşini; babası çiftçidir, Hintlidir, fâsıktır, cimridir, ayakkabıcıdır, çöpçüdür gibi onun hoşlanmayacağı bir şeyle anmandır.
Câbir ve Ebû Saîd (Radıyallahu Anhuma), Allah Resûlü’nün (Sallallahu Aleyhi Ve Sellem) şöyle buyurduğunu nakletmişlerdir: “Gıybetten sakının. Şüphesiz gıybet, zinadan daha kötüdür. Bir adam zina eder, sonra pişman olur, Allah da tövbesini kabul eder. Gıybet eden ise, gıybeti yapılan onu affetmeden günahı bağışlanmaz.” (Süyûtî, Câmiu’s-Sagîr, nr.2919)
3. Ahlakıyla Alâkalı Gıybet
Kardeşini; ahlâkı kötüdür, cimridir, kibirlidir, kavgacıdır, sinirlidir, korkaktır, âcizdir, zayıf kalplidir, her şeye atılır gibi onun hoşlanmayacağı bir şeyle anmandır.
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Ve Sellem) şöyle buyurmuştur: “Müslümanın her şeyi, kanı, malı ve ırzı diğer Müslümanlara haramdır.” (Müslim, Birr ve’s-Sıla,32)
4. Diniyle Alâkalı Gıybet
Kardeşini; hırsızdır, yalancıdır, içki içer, haindir, zalimdir; namaza, zekâta karşı tembeldir, rükû ve secdesini güzel yapmaz; necâsetlerden kaçınmaz; anne babasına iyi davranmaz, zekâtı yerine vermez, güzel taksimat yapmaz, kötü konuşarak, gıybet ederek, insanlara diliyle sataşarak orucunu korumaz gibi onun hoşlanmayacağı bir şeyle anmandır.
Hz. Ömer (Radıyallahu Anh) der ki: “Allah’ı zikretmeye devam edin. Zira o şifadır. İnsanlardan da dilinizi çekin, çünkü o hastalıktır.” (Ahmed, Zühd, nr.122)
5. Dünyasıyla Alâkalı Gıybet
Kardeşini; edebi azdır, insanları düşük görür; hiç kimsenin kendi üzerinde hakkı olduğunu düşünmez, kendisini insanlardan alacaklı görür; çok konuşur, çok yer, uyku vaktinin dışında çok uyur, oturacağı yeri bilmez gibi onun hoşlanmayacağı bir şeyle anmandır.
Berâ b.Âzib (Radıyallahu Anh) anlatır: Bir gün mescidde Resûl-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi Ve Sellem), evlerinde oturanların da duyacağı yüksek bir sesle bize şöyle hitap etti: “Ey diliyle iman edip kalbiyle iman etmeyenler! Müslümanların gıybetini yapmayın, kusurlarını araştırmayın. Her kim kardeşinin kusurlarını araştırırsa, Allah da onun kusurlarını araştırır. Allah kimin kusurlarını araştırırsa, onu evinin içinde bile rezil eder.” (Ebû Davud, Edeb,40)
6. Elbisesiyle Alâkalı Gıybet
Kardeşini; yenleri pek geniştir, eteği uzundur, elbisesi kirlidir gibi onun hoşlanmayacağı bir şeyle anmandır.
Hz. Âişe (Radıyallahu Anha) şöyle demiştir: “Hiçbiriniz kimsenin gıybetini yapmasın. Ben bir keresinde Allah Resûlü’nün (Sallallahu Aleyhi Ve Sellem) yanındayken bir kadın için, ‘Şu kadının etekleri ne kadar uzunmuş.’ deyince Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Ve Sellem): ‘Tükür, tükür’ buyurdu. Tükürdüm, ağzımdan et parçası çıktı.” (Herâitî, Mesâviü’l-Ahlâk, nr.201; İbn Ebü’d-Dünyâ, Kitâbü’s-Samt, nr.216)
| Kaynak: Hüccetü’l-İslam; İmam Gazâlî, Dil Belâsı (Semerkand) kitabından alıntı ve derlemedir.
0 Yorum