Çoğu çocuğun, annesinin söylediğinin tam tersini yaptığına şahit olmuşsunuzdur ya da bizzat deneyimlemişsinizdir. Çocuklar 0-18 aylık iken kendilerini anne ve babalarına bağımlı hissederler. 18. aydan sonra ise bir birey olduklarını anlamaya başlarlar. Bu algılayış 2-4 yaş arası çocuklarda kurallara uymada zorluk, istediğini almak için ağlama nöbetleri, küsme, saldırganlık ve inatçılık gibi bir çok sorun ortaya çıkarır. Çocukların kimlik savaşı verdiği bu dönemde onların yanında olması gereken en önemli kişiler anne ve babalarıdır. Ben de size çocuklarla sağlıklı bir iletişim kurmanın 5 temel taşından bahsetmek istiyorum.
1. Sağlıklı Bir İletişim Kurma
Bir diyalogda kelimelerin önemli etkileri vardır.
– Kısa, açık ve net talimatlar vermelisiniz. Örneğin, “Bilgisayarda oynayabilirsin.” dediğinizde çocuk bunu istediği zaman dilimine kadar uzatabilir. “Ama daha oyunum bitmedi.” veya “Daha şu oyunu oynamadım.” diyebilir. Oysa ki zaman limiti koyarsanız sonradan kalkmasını istediğinizde sorun yaşamazsınız.
– Bir konuda anlaşırken veya çocuğunuz bir konuyu anlatırken ondan onay almalısınız. “Doğru mu anladım?” veya “Öyle değil mi?” tarzındaki cümleler çocuğun onayı ile sözleri mühürler ve psikolojik olarak insanlar kendi ağızlarından çıkanı inkar edemezler.
2. Birey Bilinci
Bu noktada öncelikli olan çocuğunuzu dinlemektir. Karşınızdaki kişi sizi dinlemediğinde nasıl öfkelenir ya da kırılırsanız çocuklar içinde aynısı geçerlidir. Dikkatinizin en az %75’ini çocuğunuza yönlendirmelisiniz ki kendisinin önemli olduğunu hissetsin. Göz kontağı kurmayı da unutmamanız gerekir.
Bir diğer önemli nokta ise ısrarla istediği bir şeyi direk olarak vermektense dolaylı olarak veya başka bir hediye vererek aranızdaki ilişkiyi kendinizin yönetmesidir. Çünkü ne onlar emir kölesi ne de siz. İki şıklı ilgi çekici sorular sorabilirsiniz. Örneğin parktan ayrılmak istemeyen bir çocuğa “Hoplayarak mı yoksa koşarak mı eve gitmek istersin?” veya “Karamelli mi yoksa vanilyalı mı dondurma istersin?” gibi..
3. Duygularını Önemseme
Genellikle çatışma anlarında çocuğun duyguları pek önemsenmez. Fakat böyle zamanlarda öncelikle çocuğun sakinleşmesi beklenmeli ve ardından sevgi dolu bir ses tonu ile konuşmaya başlanmalıdır. Onun duygularını tanımlamasına yardım etmelisiniz. Öfkelendiyse “Anlıyorum. Şu an öfkelendin fakat bunu yapmanı sevmiyorum ve istemiyorum.” diyerek çatışmayı bitirebilirsiniz. Banyo yapmayı sevmeyen bir çocuğu zorlarsanız onun duygularını önemsemediğinizi düşünür. “Hadi ördeğini yıkayalım. Çok kirlenmiş oysa temizlik çok güzeldir.” Bu tarz bir öneri ile sevmediği şeyleri sevdirebilirsiniz bile.
4. İletişimi Sürekli Kullanma
Paylaşımı artırmak sevgi bağlarını güçlendirir. Bunun en güzel yolu ise iletişimdir.
– Küçük meselelerde çocuğunuzun fikirlerini sormak,
– Çocuğunuzun önemsediği konuları önemseyip onunla sohbet etmek,
– Sözünü kesmeyerek iletişimi güçlendirmek,
– Yeni bir fikir ortaya koyduğunda onu dinleyip önemsemek aranızdaki sevgi bağını daha da güçlendirecektir.
5. Teşvik
Skinner’a göre ödüllendirme ve cezalandırma çocuklarda bir çok davranışın edinilme yoludur. Bu noktada sakin bir ses tonu ile “Hayır” diyebilmek çok önemlidir. Sadece hayır yetmemeli ve açıklama yapılmalıdır. Cezalandırma sisteminde azarlama çok da etkili bir yöntem değildir. “Ödevini yapmadan parkta oynayamazsın!” demek yerine “Ödevini yaptıktan sonra parkta oynayabilirsin.” diyerek emir yerine ödül vermiş olursunuz. Geleceğimizin koca insanları ile sağlıklı iletişim kuralım ki onlar da sağlıklı bir nesil bıraksınlar bu dünyaya.
Okuduğum en faydalı yazılardan biriydi. Bir de şunu ekleyim : bir çocuktan bi şey isterken emir vermeyin , bu onun Onur duygusuna zarar verir. Onun yerine ‘istersen birlikte oyuncakları toplayalım’ tarzı konuşabiliriz. Çünkü ‘İstersen’ kelimesi çocuğun saygın olması ve kendini değerli hissetmesi için kilit bir kelimedir.
Ayrıca çocuktan bi şey yapmasını isteyince iki seçenek sunmakta iyi fikirdir. Mesela ıspanak yermisin derseniz yemeyebilir. Ama birlikte ıspanak mı pırasamı yiyelim derseniz büyük ihtimalle birini seçecektir. Yada zorla kazak giydirmek yerine, ‘ Yeşil kazağını mı mavi kazağını mı giymek istersin?’ tarzında sorulmalıdır.