9 Maddede İstiharenin Hakikati

1. İstiharenin Tanımı

İstiharenin lügat manası, bir hususta ihtiyarı, seçimi talep etmektir. Şer’i manası ise namaz ve istihare hususunda sabit olmuş dua ile Allah’ın katında muhtar, seçilmiş ve evla olana çabayı yöneltmektir.

2. İstiharenin Hükmü

Alimler, istiharenin sünnet olduğu konusunda icma etmişlerdir. Bunun meşru oluşu hakkında delil ise İmam el-Buhari’nin Cabir’den (radıyallahu anh) rivayet ettiği şu hadistir: 

“Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) bize, Kur’an’dan bir sure öğretir gibi tüm işlerde istihare etmeyi öğretir ve şöyle buyururdu: -Sizden biriniz bir işi düşündüğü zaman, (beş vakit) farz namazın dışında iki rekat (nafile) namaz kılsın. Sonra şöyle desin: -Allah’ım! İlmine başvurarak senden (bu iki şeyden) en hayırlı olanını isterim. Kudretine dayanarak senden (bu iki şeyden) en uygun olanını takdir etmeni isterim. Senden, yüce ihsanını isterim. Sen güç yetirirsin, ben güç yetiremem. Sen bilirsin, ben bilemem. Sen bilinmeyenleri en iyi bilensin. Allah’ım! Bu işi -(burada ihtiyacını söyler)- benim için; dinimde, yaşantımda ve işimin sonunda iyi biliyorsan, onu bana takdir et, kolaylaştır ve sonra bereketli kıl. Bu işin benim için; dinimde, yaşantımda ve işimin sonunda şerli olarak biliyorsan, onu benden, beni de ondan uzaklaştır ve benim için nerede olursa hayır olanı takdir et. Sonra, beni ondan (takdir ettiğin hayırdan) razı kıl.”

| Buhari (7/162)

3. Meşru Oluşundaki Hikmet

İstiharenin meşru oluşundaki hikmet; Allah’ın emrine teslim olmak, kişinin kendisi hakkında bir hayra veya şerre malik olamadığının pratik bir göstergesi oluşu, ahiret ve dünya hayırlarını bir araya getirmektir. Kişi bunları gerçekleştirebilmek için el-Melik olan Allah’ın kapısını varid olan namaz ve dua ile çaldıktan sonra kendisi için en iyi olanı seçmelidir.

4. İstiharenin Sebebi

Dört mezheb uleması, isthiarenin sebebinin kulun hakkında doğru olan şeyin ne olduğunu bilmediği hususlarda gerçekleşeceği konusunda ittifak etmiştir. Bunun dışında ibadetler gibi hayır olduğu açık olan ve masiyetler gibi şer olduğu açık olan hususlar istihareyi gerektirmez. Örnek olarak, Allah’ın haram kıldığı evlilik dışı ilişkilerin devamı konusunda istihare yapan kişi, meşru olmayan bir işi yapmıştır ve özünde istihareyi gerektirmeyen bir durum içerisindedir. Çünkü bilindiği gibi flört gibi evlilik dışı ilişkiler temiz İslam şeriatı tarafından haram kılınmıştır. Kişinin istihare yapacağı durumlar; gireceği iş, alacağı araba, seçeceği bölüm, evleneceği kişi gibi mendub veya mübah olan durumlardır. Bu hususlarda hangisinin hayır veya şer olduğunu kestiremeyen kul, dua ve namaz ile Allah’a iltica eder.

5. İstihare Ne Zaman Yapılmalıdır

İstihareyi yapmak isteyen kişi açık görüşlü olup bir karara varmamış durumda olmalıdır. İstihare hadisinde geçen “Sizden biriniz bir işi düşündüğü zaman” ifadesi kişinin istihareyi karar vermiş olduğu durumun aksine meseleyi düşünmeye başladığı zaman yapacağına delalet eder. Bu şekilde namazın ve duanın bereketi ile onun için hayır olan şey ona zahir olur. Ayrıca kişi istihareyi bir işe düşünüp de ona yönelik şiddetli bir meyli olmadığı durumlarda yapmalıdır. Diğer türlü aklına gelen her meselede bu istihareyi yapması onun için zaman kaybı olacaktır.

6. İstihareden Önce İstişarede Bulunmak

İmam en-Nevevi şöyle demiştir: “İstihare yapmadan samimi, şefkatli, tecrübeli olan ve dini ile bilgisi hakkında güvenilen kişilerle istişare etmek müstehabtır. Allah şöyle söylemiştir:

“..iş hakkında onlara danış…”

| Al-i İmran, 159. ayet

7. İstihare Namazında Ne Okunmalıdır

Hanefiler, Malikiler ve Şafiiler istihare namazında Fatiha’yı okuduktan sonra ilk rekatta Kafirun suresiyle ikinci rekatta İhlas suresini okumanın müstehab olduğunu söylemişlerdir. İmam en-Nevevi bunun sebebini açıklarken şöyle söylemiştir: “Samimiyetini ve meseleleri Allah’a terk edişini göstermen açısında bunların namazda okunması uygundur. Kur’an’da seçim yapma veya karar verme ile ilgili ayetlerin de eklenmesinin caiz olduğu söylenmiştir.”

Seleften bazıları ilk rekatta Fatiha’yı okuduktan sonra Kur’an’daki şu ayetlerin okunmasının güzel olduğunu söylemişlerdir: 

“Rabbin, dilediğini yaratır ve tercih eder. (O’nun seçme ve yaratmasında) onların tercih hakkı yoktur. Allah, onların ortak koştuklarından münezzehtir ve şânı yücedir. Rabbin, onların kalplerinde gizlediklerini de açığa vurduklarını da bilir. İşte O, Allah’tır; O’ndan başka tanrı yoktur. Önünde de sonunda da hamd O’na mahsustur, hüküm de O’nundur; sadece O’na döndürüleceksiniz.”

| Kasas; 68,69 ve 70. ayetler

İkinci rekatta ise şu ayetin okunmasının güzel olduğunu söylemişlerdir:

“Bir mümin erkek veya bir mümin kadının, Allah ve resulü bir emir ve hüküm verdiklerinde artık işlerinde bundan başkasını seçme hakları olamaz. Allah’ın ve Resul’ünün emrine itaat etmeyenler doğru yoldan açıkça sapmışlardır.”

| Ahzab, 36. ayet

Hanbeliler ve fukahanın bir kısmı istihare namazında okunacak belirli bir ayet, sure olduğunu söylememişlerdir. 

8. İstihare Duası Ne Zaman Okunmalıdır

Hanefiler, Malikiler, Şafiiler ve Hanbeliler duanın namazın hemen ardından yapılması gerektiği konusunda görüş birliğine varmıştır. Bu, ilgili hadiste zikredilene uygun olandır.

9. İstihare ve Rüya

İstihareden sonra uyunacağının ve rüyada görülenlerin istiharenin sonucuna dair bilgiler verdiğinin Allah’ın kitabında ve Rasulullah’ın (sallallahu aleyhi ve sellem) sünnetinde herhangi bir aslı bulunmamaktadır. İstihareyi yapan kişi eğer bu konuda sadık ise kendisi için doğru olan seçimin hayatında kendisine kolaylaştırıldığını görecektir. 

Nitekim Allame Abduaziz b. Baz kendisine bu konuda sorulan bir soruya şöyle cevap vermiştir: “Bu konuda rüya cihetinden bir sıhhat olduğunu bilmiyorum.”

Yine Allame Muhammed b. Salih el-Useymin de şöyle demiştir: “Bazı insanların, kişi kendisine (istihare ettiği konuda) ilerlemesi veya onu terk etmesinin gösterildiği bir rüyayı mutlaka görür, sözünün bir aslı yoktur. “

Allah en iyisini bilir, salat ve selam Nebimiz Muhammed’e, ailesine ve ashabına olsun.