Tefekkürün birçok çeşidi vardır. Büyük veli Muhammed b.Hamid et-Tirmizî, tefekkürün çeşitlerinden bahsederken şöyle demiştir:
Tefekkür beş çeşittir;
1. Allah Teala'nın yarattığı şeylere bakıp, O'nun yüceliğini düşünmek.
Bundan marifet yani Rabbini tanımak hasıl olur.
2. Allah Teala'nın nimetlerini ve ihsanlarını düşünmek.
Bundan muhabbet hasıl olur.
3. Allah Teala'nın vaad ettiği nimetleri ve mükafatları düşünmek.
Bundan ibadete karşı rağbet ve ibadet yapma şevki hasıl olur.
4. Allah Teala'nın azabını düşünmek.
Böyle tefekkür eden kimse, Allah’a isyan etmekten sakınır.
5. Allah Teala'nın verdiği nimetler ve ihsanları yanında, nefsin kötülüklerini düşünmek.
Bundan da geçmiş günahları hatırlayarak Allah’a karşı haya, utanma hasıl olur.
Kaynaklar
Sülemî,Tabakâü’s-Sûfiyye, s.281; Kalp Âlemi (Kalbin Sâlih Amelleri, s.62-63) Siraceddin Önlüer
ŞÜKÜRLER OLSUN…