40’tan 20’ye 10 Tavsiye [Yasir Qadhi]

1) Düşünceleriniz ve Görüşlerinizde Çok Sabit Olmayın

Kibir ve ukalalık gençlik yaşlarını tanımlar ve yirmi yaşındaki bir erkek veya bayan sadece ergen artı birdir. Nasıl yaşanacağı, dini anlamlandırma, yapacağınız şeyleri nasıl dünyadaki herkesten farklı yapacağınız hakkındaki görüşleriniz, tipik olarak tecrübesiz ve toy dünya görüşlerinden gelir. Aşırı istekliliğin ve düşüncelere sıkıca tutunmanın, gençliğin tipik işaretleri olduğunu fark edeceksiniz. Görüşünüze katılmayanları çok sert bir şekilde yargılamayın, birkaç yıl veya 10-20 yıl sonra kendinizi tamamen aynı görüşe sahip bulabilirsiniz.

2)Pratik Bilginin En Önemli Kaynağı Hayatın Kendisidir

Son noktadan devam ederek farkına varın ki ilmin tek, en mükemmel kaynağı yaşayarak öğrenmektir. Kaç konferansa katıldığınız veya kaç kitap okuduğunuz veya ne kadar derin düşünüp kafa yorduğunuzun önemi yok, hiçbir şey çevrenizdeki dünyadan sadece tecrübe ederek kazandığınız bilginin yerine geçmez. İyi bir eş olmak için, evliliğin iniş çıkışlarını yönetmeyi öğrenmek zorundasınız. İyi bir ebeveyn olmak için, kendi çocuklarınıza sahip olmak ve onlara çocuklukları boyunca bakmak zorundasınız.  İyi bir insan olmak için, insanlığın iyiliğini ve kötülüğünü tecrübe etmek zorundasınız.

Kitaplardaki ‘gerçekler’ mükemmeller fakat hayatın oyun alanında şekillendirilmeli, tecrübe edilmeli ve test edilmeliler. Takdir edin, muhtemelen her şeyi yargılayabilecek en iyi şekilde değilsiniz, özellikle bu şeyleri daha önce tecrübe etmediyseniz. Herhangi birinin yöntemleri, deneyimleme süresince ve deneme-yanılmalarda, farklı tipte problemleri çözme yaklaşımları için arıtılmıştır.

Tavsiyenin bu maddesinin sonucu (eğer ki 10dan fazla yapsaydım on birincisi bu olurdu): Sizden büyüklere saygı duyun ve onlardan yararlanın. Belki belirli bir konu hakkında sizden büyük birisinden daha fazla şey biliyorsunuzdur (ya da daha açık bir ifadeyle daha fazla şey bildiğinizi sanıyorsunuzdur),  fakat kuantum mekaniği veya sahih hadis araştırma hakkında ne kadar çok bilgi sahibi olduğunuz veya ders kitabınızdaki son psikoloji teorilerini ne kadar anladığınızın önemi yok. İnsan etkileşimleri ve duygularının karışıklıkları hakkında bahsetmeye başladığında büyükannenizin bilgisiyle, tek kelimeyle boy ölçüşemezsiniz.

3) Arkadaşlar Gelir ve Gider, Aile Kalır

Birçok genç erkek ve bayan, sanki arkadaşları ailelerinden daha önemliymiş gibi davranıyor. Duygularını incitmeme konusunda arkadaşlarına, ailelerinden daha fazla özen gösteriyorlar. Bu yaştaki anlaşmazlıkların çoğu, aslında aile ve arkadaşların arasında etkileşime girme ve arabuluculuk yapmaktan doğan sürtüşmelerden kaynaklanıyor. Gerçi sizden büyük herhangi biri, size arkadaşların hayatınızın daimi bir demirbaşı olmadığını söyleyebilir. Onlar gelecek, hayat odanıza girecek ve çıkacaklar ve birkaç günde veya ayda veya yılda bir, o odaya bakacak ve bir zamanlar, başka yerlerde duran, tamamen farklı arkadaş gruplarının, orada durduğunu fark edeceksiniz. Fakat arka planda gizli olarak aslında asla kaybolmayacak olanlar (ölüme kadar!), aile bireylerinizdir. Onlar hayat odanızın daimi demirbaşlarıdır, arkadaş gruplarınız değil.

Gerçekten ebeveynler, kardeşler, amcalar, dayılar, teyzeler, halalar, kuzenler vb. ile olan problemler inanılmaz derecede acı vericidir ve bütün ailelerin iç çatışmaları ve büyük problemleri vardır. Ve aile içi çatışmaların olması da kesinlikle normaldir (özellikle evlilik süresince evlilikle ilgili tuhaf sebeplerden ötürü!). Ve İslami olmasa da yakın aile bireylerinizle minimum veya sıfır iletişimle uzun süre devam etmeniz normaldir. Sonuç olarak aile her şeyden önce gelir ve siz her zaman ailenize bağlı olacaksınız. Zaman bütün yaraları iyileştirir, kötü bir aile kavgası olsa bile iyileşir (şükürler olsun ki aile trajedileri veya kutlamaları bu konuda katalizör görevi görüyor). Bu yüzden asla arkadaşlarınızın uğruna ailenizi göz ardı etmeyin.

Bununla beraber, hoş bir not daha; sahip olacağınız en iyi arkadaş grubunuz büyük ihtimalle üniversite arkadaşlarınız olacaktır. Üniversite arkadaşlarınızın hayatınızda her zaman ayrı bir yeri olacaktır, çünkü belki tamamen genç, yalnız, tek, tecrübesizdiniz ve gençliğinizin başındaydınız ve kontrolünüz dışındaki durumlar yüzünden bir araya getirildiniz ve evinizden uzakta yeni bir çevrede zorluklarla, iniş çıkışlara karşı mücadele ettiniz. Veya belki de bu özel bağ, geç saatte dışarıda pizza yemek veya ucuz Çin yemeğini beraber paylaşmak zorunda olduğunuz yüzlerce zamanın, doğal şekilde gelişen bir sonucudur. Sebepler sıradan veya gizemli olsun, hiçbir arkadaş grubunuz üniversitedekilerin yerini tutmayacaktır. Fakat bir kez daha, onlar hayatınızdan çıkacak olsa bile, bazıları bir daha hiç görülmese, diğerleri de on yılda bir görülse de, küçük bir avuç kadarı sonsuza kadar sizinle bağını koparmayacaktır.

Aileler hakkında son bir yorum: aile büyüklerinizden mümkün olduğu kadar çok anılarını dinlemeye bakın, çünkü onların ne kadar süre sizinle kalacağını asla bilemezsiniz. En büyük pişmanlıklarımdan biri, babaannemi tanıyabileceğim kadar iyi tanıyamadığımdır. İki aile büyüğümü hiçbir zaman tanıyamadım, üçüncüsü ise ben on yaşımdayken vefat etti. Birazcık tanıyabildiğim sadece babaannemdi (vefatına kadar bizimle yaşamıştı, vefat ettiğinde 22 yaşındaydım). Fakat bir genç olarak ne zaman anılarını anlatmaya başlasa sinirlenirdim. Ne zaman yüzlerce kez duyduğum hikayeyi anlatmaya başlasa, içten içe büzülüyordum, ancak eğer o zamanlarda olsaydım hala numara yapmak zorunda olurdum. Hiçbir zaman ondan daha fazla hikaye, daha fazla detay istemeyi umursamadım. TV programıma veya ödevime dönmek için huysuzlanırken “Ne zaman duracak?” diye içten içe kendime sorardım. Ben olgunlaştıktan sonra, o ve onun kuşağındaki herkes vefat ettikten sonra, o zaman gerçekten kaybımın farkına varmıştım. Şimdilerde o ve çocukluğu hakkında daha fazla şey bilmeyi ne kadar çok istiyorum. Bize köylerindeki İngiliz askerlerini, anne-babası ve kayınvalide-kayınbabasını, kırsal Hindistan’daki örtünme şekillerini, uzun süre önce aramızdan ayrılmış olan uzaktan akrabaları, neredeyse bir yüzyıl önce olmuş olayları ve zamanın farklı geleneklerini anlatırdı. Şimdi ise vefat edeli neredeyse yirmi yıl oluyor, söylediklerini canlı olarak hatırlıyorum fakat keşke daha fazlası olsaydı. Keşke ona daha fazla detay, daha fazla olay, daha fazla hikâye için birçok soru sorsaydım. Şimdi anlattığı hikâyeleri düşünüyorum da, cevaplanmamış o kadar çok soru var ki, o zamanlar sormaya bile zahmet etmediğim sorular, gerçekten öğrenmeyi umursamıyordum, işte şimdi, sormayı umursamadığım için hiç cevap yok.

4) Şimdi Edinilen Alışkanlıklar Genellikle Sizinle Kalır

Farklı üniversitelerde, sürekli ve bir öğrenci olarak (iki lisans, dört yüksek lisans) yirmi iki yıl çalışmak gibi büyük bir şansa (veya şanssızlığa!) sahiptim. Kayda değer bulduğum şey şuydu ki ilk lisansımdaki çalışmalarımda edindiğim alışkanlıklar neredeyse diğer yirmi yılımda da devam etti (tabii ki değişim ve gelişimlerle). Ve aynı şekilde rutinlerim ve hayat alışkanlıklarımda devam etti: ilk evlilik kavgalarında nasıl anlaştığım gelecekteki yön bulmamı belirledi, ilk çocuğumu nasıl yetiştirdiğim diğer çocuklarımdaki alışkanlıklarımı etkiledi ve benzeri gibi. Aslında bu zamana kadar bazı alışkanlıklar edindim (gençken asla kafein almazdım, şimdi ise her sabah taze demlenmiş çay ve her öğleden sonra taze çekilmiş espresso bağımlısıyım) ve bazılarını da bıraktım (yerde uyumayı severdim ve güzel bir uyku sağladığını hissederdim- açıkçası bu sadece bekar insanların pratik yapabilecekleri bir alışkanlık!), fakat genel olarak rutinlerim ve hayat tarzım aynı kaldı.

Dolayısıyla bu yaşta alışkanlıklarınız konusunda ekstra dikkatli olun ve şunu anlayın ki hayatınıza erken dahil ettiğiniz zor işler ve güzel alışkanlıklar size hayatınızın geri kalanında yardımcı olacaktır. Gençliğinizde güzel alışkanlıklar kazanmak, ileri yaşlarınızda kötü alışkanlıkları bırakmaktan daha kolaydır.

5) Yapabiliyorken Enerjinizden ve Sağlığınızdan Yararlanın!

İlim ve olgunluk yaşınızı yirmiden kırka yükseltebilir ama ne yazık ki güç ve dayanıklılık yapamaz! Geri dönüp ve o yıllara baktığımda, ne kadar fazla enerjim olduğuna inanamıyorum.  Çok az miktarda yemek yerdim (veya hiçbir olumsuz etkisi olmadan öğün atlardım); çok fazla uykuya ihtiyaç duymazdım, sorunsuzca uykuya dalardım; ve en kötü şartlarda bulunabilirdim. Tamamıyla sağlığım hep yerinde olacakmış zannederdim.

Ne kadar çok enerjim varmış! Benden yaşlılara bakarken ve onların ağrılarını, acılarını, eklem ağrılarını ve hastalıklarını görürken, onlardan her birinin benim gibi genç ve enerjik zamanlarında böyle olmadığı gibi, bunlar da benim başıma asla gelmemişti. Kendimi asla bu problemlerle hayal edemezdim.

Aslında yıllar ilerledikçe, yavaş fakat kaçınılmaz şekilde zaman yakalamaya başlıyor ve siz, artık bir zamanlar olduğunuz gibi dinç, enerjik ve hayat dolu olamıyorsunuz. Dizleriniz ağrımaya başlıyor, sırt ağrınız artıyor, uykularınız bir problem haline geliyor, artık kolayca öğün atlayamıyorsunuz ve liste uzayıp gidiyor, yıllar geçtikçe de büyüyor.

Doğrusu, yaşlılıktan önce gençliğin kıymetini bilmemizi bize hatırlatan da Peygamberimiz’den başkası değildir.

6) ‘Zaman uçup gidiyor.’ Özdeyişini Duymuşsunuzdur. Hayat Size Bunun Gerçekten Ne Kadar Doğru Olduğunu Öğretecek.

O zamanlara ait birçok canlı anılarım var fakat yine de çok uzak görünüyorlar. O yıllardaki anıları hatırladığım zamanlarda irkilerek fark ediyorum ki o zamandan bu yana on beş, yirmi, yirmi beş yıl geçmiş. Yirmi yıl nasıl bu kadar çabuk geçebilir? Bütün o zamanlar nereye gitti?

Ve biliyorum ki yaşlandıkça, aynı şekilde geriye bakıp şu an yaşadığım yılları da hatırlayacağım.

Bugün yapılması gerekenleri yarına ertelemeyin. Siz zamanınızı hem dini hem dünyevi yararlar sağlayacak meselelerle doldurmak istiyorsunuz. Daha fazla başarı elde edin, hedeflerinizi yükseltin, işleri tamamlayın ve harika ve dolu bir hayat yaşayın. Zamanı boşa harcayın ve devam eden güzel bir şeyin iflasında dururken zamanın nasıl uçup gittiğini izleyerek sonlandırın. Seçim sizin.

7) Hayat Zorlaşacak, Kolaylaşmayacak

Genç yaşta, sanki hiç kimse bundan daha kötüsüne sahip değilmiş gibi problemlerimizi abartmaya meyilliyizdir. Geçmişe baktığımda ‘en büyük problem’ olarak düşündüğüm şeye şu an şaşırıyorum (ilk olarak ilk arabam bozulmuştu, gerçekten hayatım durmuş gibi hissediyordum!). Bizim gibi güvenilir bir aile ortamında yaşayan, savaş alanlarından uzak olan, yeterli ekonomik duruma sahip olanlar (demek istediğim ne olursa olsun açlıktan ölmüyoruz) için, hayatımızda en acı sorunların olmadığını söyleyebiliriz.

Bunları genç erkek ve bayanların canlarını sıkmak için söylemiyorum, bunları bir perspektife yerleştirsinler diye söylüyorum. Çoğu insanımızın en büyük problemlerinden biri, çocuklarının aşırı hasta olduklarını veya bir tür tehlike altında olduklarını görmektir. Bu noktada yirmi yaşında olan sizlere, ciddi problem olacak bir şey asla olmamıştır. Bu yüzden bir sınav için veya ödev kağıdınızı kaybettiğiniz için veya sevdiğiniz biriyle zor bir dönemde olduğunuz için gerildiğiniz zamanlarda, derin bir nefes alın ve hayatın o kadar da kötü olmadığını fark edin!

8) Bütün Hayatınızla İlgili En Önemli Tek Karar Muhtemelen Bu Dönemde Alınacaktır: Eş Seçimi

Hayatınızın geri kalanını geçirmek istediğiniz bir eş seçiminden başka, hayatımızın geri kalanının tamamını daha fazla etkileyecek bir karar düşünemiyorum. Kariyeriniz kolayca değişebilir, ilk başlarda çalıştığınız alan genellikle tamamen farklı bir yörünge için rampa haline gelir. Fakat ‘değişen’ eşler kimsenin istekli olarak katlanmak isteyeceği bir şey değildir ve eş seçimi sizi, yakın zaman ve uzun zamanda etkileyecektir. Karakterinizi, inanış şeklinizi etkileyecek, size tarifsiz mutluluklar ve üzüntüler, sevinçler ve acılar getirecek, çocuklarınızın genetiğini etkileyecek ve geri kalan hayatınızın niteliğini belirleyecek (hatta ahiretinizin de).

İslami çalışmalara katılmış biri olarak biliyordum ki, benim için daha fazla özveride bulunmaya istekli bir hayat arkadaşı bulmam gerekiyordu. Çabalarımda her zaman beni destekleyen bir eşle nimetlendirildiğim için çok nasipliyim ve ‘Hatice’mi bulduğum için Allah’a çok ama çok minnettarım. Fakat şunu dürüstçe söyleyebilirim ki ilim öğrenerek veya başka şekillerde toplumlarına faydalı olmak isteyen çok ama çok arkadaşım, evlilik sorunları yüzünden planlarından vazgeçmek zorunda kaldılar. Ve aynısı, yapmak zorunda olduğunuz diğer seçimler için de geçerli: eşler birbirleri için fedakarlıkta bulunmalılar ve kimin için neyden fedakarlıkta bulunduğunuz ikinizin de kaderlerini etkileyecektir.

Bu yüzden, seçici olun ve en önemli kritere bakın: karakter. Güzellik açıkçası yüzeyseldir ve değeri olan, güzel davranış ve dindir. Eşinizle yapayalnız olduğunuzda, kesinlikle ne size yardım edecek ne de sizi destekleyecek biri olmadığında, yaptıklarınızın sonucunda Allah’tan korkan size, hiçbir şey daha iyi bir ilişki sağlamayacaktır.

9) Sevginiz ve İyiliğiniz Her Zaman Size Yarar Sağlayacakken, Çirkin Davranışlarınız Sorun Olarak Sonradan Karışınıza Çıkacak

Ne yazık ki insanlar (özellikle aileler) unutmaz. Evet, affedebilirler fakat unutmazlar. Eğer birini incitirseniz veya ahmakça veya kaba bir şey yaparsanız, bu her zaman hatırlanacak ve zaman zaman gündeme getirilecektir. Ağır bir olay bütün ilişkinize mal olabilir.

Maya Angelou’nun dediği gibi “Şunu öğrendim ki, insanlar söylediklerinizi ya da yaptıklarınızı unutur ama onlara neler hissettirdiğinizi asla unutmazlar.” Arkadaşınızın gururunu incittiğiniz bir olay veya bir aile bireyinize söylediğiniz kırıcı bir söz her zaman o insanla olan geleceğinizi etkileyecek. Ve merhamet ettiğiniz veya iyilik yaptığınız bir olay size, yaşadığınız sürece gerçek bir dostu kazandırabilir.

Bu yüzden akıllı olun, düşüncesizce davranmayın ve merhameti elden bırakmayın.

10) Hiç Kimse –Gerçekten Hiç Kimse- Sizi Aileniz Kadar Sevmeyecek, Önemsemeyecek, Rahatlığınızı Düşünmeyecek. İmkanınız Olduğu Sürece Onlara Sevgiyle Muamele Edin, Değer Verin.

Çocukların ve özellikle gençlerin ailelerine kaba şekilde davranmaları büyümenin en üzücü taraflarından biridir. Hepimiz, Kur’an’dan ve Peygamberimiz’den anne babaya iyi davranmakla ilgili emirlere aşinayız. Ama maalesef o emirler, genç yaşta birçoğumuzun kalbine işlemiyor (bir takım kısmetsiz insanın da asla işlemiyor!).

Konuşmalarımda birçok kez söyledim, “Kendiniz anne baba olana kadar anne babanızın sevgisini asla anlamayacaksınız ve sadece o zaman, sizin için yaptıkları her şeyin ve sevgilerinin farkına varacaksınız.” Kendi çocuklarınız olmasa bile, onlara hak ettiği sevgi ve ikramı vermek için elinizden gelenin en iyisini yapın ve iyiliğinizle onları onurlandırın.

Şu bir gerçek ki hepimizin, anne babamızın beklentileri, tavsiyeleri ve azarlarıyla aşırı şekilde sinirlerimizin bozulduğu zamanlar oldu fakat dinimiz, bize kızgınlığımızı kontrol etmemizi ve sözcüklerle ifade etmememizi öğretiyor. “Sus” bu benim kendi çocuğuma, annesine (veya bana!) sinirlendiğini gördüğümde verdiğim tavsiyedir. “Bizimle sakinleştiğinde konuş. Sinirlenmen sorun değil fakat bunu göstermen sorun.” (Ne yazık ki bu tavsiye onun üzerinde her zaman işe yaramıyor!!).

Hiç kimse anne babasının ne zamana kadar yanında olacağını bilemez; Cennetteki yerinizi kazanmak ve yaşadığınız sürece onlara hizmet ederek en iyi anıları biriktirmek için, varlıklarının kıymetini bilin.

Şimdi, bu dönem noktasını geçtim, Allah’a benim yaşamımda ve diğerlerininkinde, bana ve aileme daha fazla iyi dönüm noktalarını görmemizi nasip etmesi için dua ediyorum.

Ey Rabbim! Bana ve aileme verdiğin her şey için minnettar olmama izin ver! Seni memnun eden güzel amelleri yapmaya devam etmem için benden razı ol! Beni dürüst ve sevdiğin kullarından eyle! Amin.