“Endülüs”, “El-Hamra”, “Müslüman ispanyası” ve “781 yıllık Müslüman izinin silinmesi” gibi ifadeleri sıklıkla duyuyoruz. Peki duvarlarının ezanı özlediği Al-Hamra nerede? Endülüs neresi? Müslümanlık ve İspanya ne zaman kesişmiş? Bu yazımızda sizlere Endülüs isminin tarihinden, Endülüs’ün coğrafi konumundan ve müslümanların varlık gösterdiği zamanlardan kısaca bahsedeceğiz.
Endülüs'ün Kelime Anlamı Nedir?
Bugün sadece haritada ki kırmızı işaretli İspanya toprakları için kullanılan Endülüs ifadesi tarihte ilk olarak 8. Yüzyıla ait bir sikke üzerinde bulunmuştur. Tam olarak isim kökeni bilinmese de İspanya’nın güneyinde kalan Vandallar’ın adından türetildiği kabul görmüş ve anlam olarak Vandal ülkesi (Vandalicia) olarak anılmıştır. Endülüs isminin en anlaşılır çevirisi için “müslüman İspanyası” diyebiliriz.
Endülüs Neresi?
Bugün belli sınırlar için kullanılan Endülüs ifadesi zaman zaman farklı bölgeleri de içine almıştır. Müslümanlar başlangıçta Endülüs’ü, egemenlikleri altında aldıkları Fransa’nın güneyindeki Septimania bölgesi dahil İspanya’da fethettikleri toprakların tamamı için kullanmışlardır. Sonrasında Hristiyanların, “reconquista” adını verdikleri Endülüs’ü Müslümanlardan geri alma hareketi sonucu anlamı daralmaya başlamıştır. Andalucia (Endülüs) ismi bugün İspanya’da hala kullanılmakta ve Almeria (Meriye), Granada (Gırnata), Jaén (Ceyyân), Cordoba (Kurtuba), Sevilla (İşbîliye), Huelva (Velbe), Malaga (Mâleka) ve Cadiz (Kādis) vilâyetlerini içine alan bölgeyi ifade etmektedir.
781 Yıllık Müslüman İzi
Müslümanların İber Yarımadasındaki varlığı en son Morisko’ların 1609 yılında İspanya’dan sınır dışı edilmesiyle son bulmuştur. Ancak müslümanlığın izi hala hüküm sürmektedir. Al-Hamra sarayı ise bugün hala Granada’da müslüman varlığını hatırlatmaktadır.
Endülüs’teki varlık gösteren müslümanları ise şu şekilde sıralayabiliriz;
Emeviler Dönemi (756-1031)
Tavaif-ül Mülk (Beylikler) Dönemi (1031-1090)
Murabıtlar Dönemi (1090-1147)
Muvahhidler Dönemi (1146-1248)
Gırnata (Granada) Sultanlığı (1232-1492) (İslam egemenliğinin sona erişi)
Müdeccenler ve Moriskolar (1492 – 1610)
Kaynaklar
Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
0 Yorum