Trigonometriyi bulan Müslüman Astronom ve Matematikçi Battani trigonometrik bağlantıları bugün kullanılan şekliyle formülleştiren bilim adamıdır…
1) Ebu Abdullah Muhammed bin Cabir bin Sinan er-Rekki es-Sabi el-Battani (858, Harran – 929, Samarra yakınlarındaki Kasr el-Cis kazası) Latince Albategnius, Albategni ya da Albatenius olarak bilinen, Arap astronom, astrolog ve matematikçidir.
2) Battani, trigonometrik bağlantıları bugün kullanılan şekliyle formülleştiren bilim adamıdır. Ayrıca Güneş yılının en son bulgulara çok yakın olan 365 gün, 5 saat, 46 dakika ve 24 saniye olarak doğru belirlemiştir.
3) Battani, 858 yılında Urfa’nın Harran bölgesinde doğdu. Bir süre Fırat nehrinin sol tarafında bulunan Rakka Bölgesi’nde yaşadı. Babası Cabir İbn Sinan el Battani tarafından eğitildi. 877 yılında astronomiyle ilgili çalışmalarına başladı, bunun için bugünkü Halep’in 160 km doğusunda, Fırat nehri kıyısındaki Rakka şehrinde bir rasathane (gözlem evi) kurdu.
4) Astronomi ve matematik alanında bilime büyük katkıları oldu. Ortaçağ Avrupa’sında Albategnius veya Albategni adıyla saygıdeğer bir öğretmen ve bilgin olarak tanındı. Battani Batı’ya trigonometriyi öğreten kişi olarak tanınmaktadır.
5) Trigonometrinin gerçek mucidi olarak kabul edilen Battani; astronomi çalışmaları sırasında matematik ve trigonometriden faydalanmış, küre ve düzlem trigonometrisi üzerinde araştırmalar yapmıştır.
6) Güneş, Ay ve gezegenlerin hareketlerini, yörüngelerini daha doğru bir şekilde belirlemeye çalışmış, Güneş’in Dünya’dan en uzak bulunduğu noktadaki hareketini keşfetmiş,
7) Dünya’nınkine göre Güneş’in yörünge eğimini ve Dünya’nın dönüş eksenindeki değişme değerlerini bulmuş,
8) Kendisinden beş yüzyıl sonra gelen Kopernik’in 23 derece 35 dakika olarak bulduğu Dünya’nın ekliptik eğimini o, 23 derece olarak hesaplamış, bugün bilinen açı değerini yaklaşık yarım dakikalık bir farkla bulmuştur.
9) Yaptığı gözlemlerde tam 489 yıldızı sınıflamıştır. Battani, yaptığı bu son derece hassas gözlemler sonucu güneş yılını ilk defa 365 gün 5 saat 46 dakika 24 saniye olarak gerçek değere çok yakın hesaplamıştır. Günümüzdeki gelişmiş teleskoplar ve bilimsel hesaplamalar sonucu ise bu değer, 365 gün 5 saat 48 dakika 46 saniye olarak hesaplanmıştır.
10) Battani, Müslümanlar için büyük bir önemi olan kıble yönünün farklı coğrafyalarda hesaplanabilmesine yönelik çalışmalar yapmıştır.
11) Battani’nin Keşif ve Başarılarından bazıları; Dik üçgenleri inceleyerek geometrideki temel kavramlardan sinüs, kosinüs, tanjant, kotanjant, sekant ve kosekantın tariflerini yapan ve bunları gerçek anlamda ilk defa kullanan kişidir. Sıfırdan 90 dereceye kadar açıların trigonometrik değerlerini hesaplamıştır. Tüm bu matematik ve trigonometri teknikleri Batı Avrupa’da 15. Yüzyıldan 17. Yüzyıla kadar Kopernik, Kepler, Tycho Brahe ve Galilei gibi ilim adamları tarafından da kullanılmıştır. Gerçek astronomik cetveli hazırlayan ilk ilim adamıdır.
12) Aydaki Albategnius kraterinin adı O’nun adına ithafen verilmiştir. Star Trek: Voyager filminde Excelsior-class starship USS Al-Batani [sic] NCC-42995 adlı uzay gemisi Kathryn Janeway’in ilk uzay görevi olarak O’nun adıyla adlandırlmıştır.
13)Battani, 929 yılında Samarra şehri civarında Kasralcıs’ta vefat etti.
Suffagâh.com ekibi tarafından derlenmiştir.
Allah razı olsun.