“Karz-ı hasen” kavramı Kur’an’da birçok ayette geçmektedir. “Karz”, bedelinin geri ödenmesi şartıyla verilen mal, para veya benzerlerine mala denir. Yani karz, “borç/ödünç” demektir. “Güzel borç” anlamındaki karz-ı hasen de minnet altında bırakmadan, başa kakma olmadan, faiz istenmeden, helal maldan verilen borçtur ve sırf Allah rızası için verilen sadaka sevabı vardır. Karz-ı hasen, Allah için yapılması istenen bir infak çeşididir.
Allah Teala, Hadid suresinin 18. ayetinde şöyle buyurmaktadır: ”Şüphesiz ki sadaka veren erkeklerle sadaka veren kadınlar ve Allah’a güzel bir borç verenler var ya, (verdikleri) onlara kat kat ödenir. Ayrıca onlara çok değerli bir mükafat da vardır.”
1 Sarf edilecek malın helaldan olması lazımdır. Çünkü Allah Teala temizdir, temiz olmayanı sevmez.
Borç vermek, borçlanmak zorunda kalan insanın büyük bir sıkıntısını giderdiği için Allah katında çok değerli bir salih ameldir. Borç veren, yani karz-ı hasende bulunan Müslüman, aslında Allah Teala’ya borç vermektedir. Allah Teala’nın zorda olan bir kulunun sıkıntısını borç vermek yoluyla gideren kuluna sonsuz hazinelerinden ikram etmesi umulur.
2 Kişinin sahip olduğu malın en iyisinden olmalıdır.
Karz-ı hasen, meallerin çoğunda “Allah’a güzel bir borç vermek” olarak tercüme edilmiştir. Burada kastedilen, en genel anlamıyla Allah rızası için vermektir. Müslüman bir kul Allah rızası için bir harcamada bulunduğu zaman, o harcamanın karşılığının ahirette Allah’tan alınacağına inanarak vermektedir. O kul Allah yolunda harcadığını, hesap günü karşılığı Allah Tealâ’dan alınmak üzere adeta bir borç olarak vermektedir.
3 Karz-ı hasen sahibi sıhhatli, yaşama ümidi besleyen fakirlik korkusu içinde tutumlu hareket eden birisi olmalıdır.
”Eğer borçlu darlık içindeyse ona eli genişleyinceye kadar mühlet verin. Eğer bilirseniz, (borcu) sadaka olarak bağışlamanız sizin için daha hayırlıdır.
(Bakara, 280)
4 Malı, en muhtaç ve en uygun olana vermelidir.
Bir tüccar vardı, insanlara borç verir dururdu. Borçluyu fakir gördüğü zaman hizmetçilerine hitaben: ‘Buna müsamaha gösterin, Allah’ın da bize müsamaha göstermesi ümit edilir.’ derdi. İşte bu huyundan dolayı Allah o tüccarı müsamaha ve af eylemiştir.
(Buhari, Buyu, 30)
5 Verdiği malı gizlemeli, açığa vurmamalıdır.
Kim darda kalan borçluya Zaman tanırsa veya alacağının tamamını veya bir kısmını borçluya bağışlarsa, Allah onu kıyamette hiçbir gölgenin olmadığı günde kendi arşının gölgesinde gölgelendirecektir.
(Tirmizi, 1306)
6 Arkasından başa kakmamalı, eziyet etmemelidir.
7 Maksadı sırf Allah rızası olmalıdır.
Ebu’d-Dehdah r.a.-Ya Rasulallah Benim iki bahçem var, birisini tasadduk edersem bana cennette iki misli var mıdır demiş. Hazreti Peygamber s.a.v.:-Evet, buyurmuş. Ebu’d-Dehdah r.a.: -Onun annesi de (cennette) yanında olacak mı, demiş. Allah’ın Rasulü:-Evet, buyurmuş. Ebu’d-Dehdah r.a. tekrar:-Çocukları da onunla beraber olacak mı, demiş. Hazreti Peygamber s.a.v.:-Evet buyurmuş.Bunu üzerine Ebu’d-Dehdah r.a. bahçelerinin en güzeli olan Huneyniyye adındaki bahçesini tasadduk etmiş, dönüp çoluk çocuğunun yanına gelmiş. Ailesi o sırada tasadduk edilen bahçede bulunuyorlarmış. Ebu’d-Dehdah bahçenin kapısında durmuş, Hanımı ” Satın aldığın bahçeleri Allah mübarek etsin!” demiş ve bahçeyi böylece teslim etmişler. Bu hadise üzerine ‘Kimdir Allah’a güzel bir borç verecek o kimse ki Allah da o borcu kendisine kat kat ödesin. (Rızkı) Allah daraltır ve genişletir. Ancak O’na döndürüleceksiniz.’
Bakara, 245) ayeti inmiştir. Rasulullah s.a.v. ‘Ebu Dehdah için cennette nice hurma ağaçları saçak atıyor.’ buyurmuştur..
8 Verdiği çok olsa da az ve ehemmiyetsiz görmelidir.
9 En sevdiği malından vermelidir.
10 Malı, fakirin evine götürerek vermek suretiyle onu en fazla memnun edecek yöntemi seçmelidir.
Semerkand dergisinden alınmıştır.
Yorum